Η συνύπαρξη της ελευθερίας πληροφορίας και του τεκμηρίου αθωότητας

 

Η συνύπαρξη της ελευθερίας πληροφορίας και του τεκμηρίου αθωότητας

ΑΝΤΩΝΗΣ Π.ΑΡΓΥΡΟΣ

1.- Οι εποχές που περνάμε είναι πραγματικά δύσκολες αρχίσαμε με την νομισματική κρίση και μετά ήρθε η πανδημία και ακολούθησε ο εφιάλτης της άλογης βίας, του αίματος και του εγκλήματος. Δεν έφταναν όλα αυτά στον πόρτα μας χτυπά και ο πόλεμος, που μας είχε ξεχάσει πάνω από πενήντα χρόνια. Οι καιροί που περνάμε είναι εφιαλτικοί ,δυσνόητοι αν όχι ακατανόητοι. Σύμφωνα με την § 1 του άρθρου 2 του ισχύοντος Συντάγματος, ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας. Η πρώτη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών το 1946 διακήρυξε ότι «Η ελευθερία της πληροφόρησης είναι θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και …η λυδία λίθος όλων των ελευθεριών στις οποίες είναι αφοσιωμένες τα Ηνωμένα Έθνη»

Η ελευθερία της πληροφόρησης συνδέεται με τη σειρά της με την ίδια τη δημοκρατία, καθώς και με την ελευθερία της γνώμης και του Τύπου, αφού, χωρίς αυτήν, δυσχεραίνεται η άσκηση των δικαιωμάτων των πολιτών και ο εκ μέρους τους έλεγχος κάθε εξουσίας.

Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης οφείλουν να εκπληρώνουν τη συνταγματικώς κατοχυρωμένη υποχρέωσή τους, που παράλληλα είναι και συνταγματικό δικαίωμα των πολιτών, σε ενημέρωση (άρθρα 14 παρ. 1 και 2 του Σ). Η συνύπαρξη της ελευθερίας πληροφορίας και του τεκμηρίου αθωότητας, δυο φαινομενικά ανταγωνιστικών δικαιωμάτων, καθιστά αναγκαία τη συμφιλίωσή τους..

Σε πολλές ποινικές υποθέσεις, ειδεχθών εγκλημάτων που δικαιολογημένα απασχολούν την κοινή γνώμη, από τα πρώιμα κιόλας στάδια της ποινικής προδικασίας λαμβάνουν χώρα τηλεοπτικές ή ραδιοφωνικές “δίκες”, οι οποίες αναμφίβολα επηρεάζουν δυσμενώς τον κατηγορούμενο.

Η πρακτική αυτή τις περισσότερες φορές δυσχεραίνει σημαντικά το έργο των αρμοδίων ανακριτικών αρχών, ενώ παράλληλα πλήττει βάναυσα το θεμελιώδες τεκμήριο αθωότητας είναι προφανής η σύγκρουση του δικαιώματος πληροφόρησης και του τεκμηρίου αθωότητος και η λύση  σ’αυτήν τη περίπτωση είναι η δίκαιη ισορροπία .

 2.-Αν κάτι με τρομάζει πιο πολύ κι από κάποιον που διέπραξε ένα έγκλημα, αποτρόπαιο, απεχθές κι ακατανόητο συνάμα, όπως αυτό στην Πάτρα, είναι οι «εξαγριωμένοι πολίτες» της διπλανής πόρτας. Αυτός, ο γεμάτος υποκρισία όχλος, που θαρρείς και ξεπηδά με αναμμένους πυρσούς απ’ τον μεσαίωνα. Οι κοινωνίες δεν πάνε μπροστά με αυτοδικίες, λιντσαρίσματα και τιμωρούς. Ούτε με το αποφοράς ολοκληρωτισμού σύνθημα «του κοινού περί δικαίου αισθήματος». Πέραν από περιπτώσεις εξόφθαλμης αδικίας ή παρανομίας, δεν μπορεί να παραγνωρισθεί ότι μία γενικευμένη επίκληση του «κοινού περί δικαίου αισθήματος» ως μέτρου δικαιοδοτικής κρίσεως είναι εξαιρετικά επικίνδυνη σε μία ευνομούμενη πολιτεία, ιδίως όταν το αίσθημα αυτό «ζητεί» καταδίκες. Οι κοινωνίες πάνε μπροστά μόνο με υπεύθυνους και ευαίσθητους πολίτες, που δεν μένουν απαθείς αλλά και δεν δείχνουμε κάποιον ως ένοχο πριν η υπόθεση κλείσει. Όμως κάθε μέρα ζούμε τέτοιες «ανθρωποθυσίες» σε παραβίαση του «τεκμηρίου αθώοτητος» και κάθε έννοιας ηθικής και δικαίου (βλ. Καθηγητής Σταύρος Τσακυράκης «Κοινό περί δικαίου αίσθημα vs κράτος δικαίου», ομιλία στο «e-κύκλος» στις 3.2.2018).

3. Κατά το άρθρο 6 παρ. 2 της Ευρωπαϊκής Συμβάσεως για τα δικαιώματα του ανθρώπου, «παν πρόσωπον κατηγορούμενον επί αδικήματος τεκμαίρεται ότι είναι αθώον μέχρι της νομίμου αποδείξεων της ενοχής του». Το τεκμήριο αθωότητος δεν  αποτελεί  μόνο  ένα θεμελιώδες δικαίωμα  του κατηγορουμένου να τεκμαίρεται αθώος μέχρι τη νόμιμη απόδειξη της ενοχής του, αλλά είναι ταυτόχρονα μία ανεξάρτητη υποχρέωση της πολιτείας αφού διαθέτει αυτόνομη εγγυητική λειτουργία.(βλ αποφάσεις ΕΔΔΑ : Allenet de Ribemont κατά Γαλλίας, Βασίλης Σταυρόπουλος κατά Ελλάδας, Παραπονιάρης κατά Ελλάδας (απόφαση 25-09-2008 ΕΔΔΑ)

Σε εφαρμογή οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2016/343) ψηφίστηκε ο νόμος 4569/2019.Σύμφωνα με το άρθρο 7 του ν 4596/2019 ο ύποπτος ή κατηγορούμενος έχει δικαίωμα να ασκήσει αγωγή αποζημίωσης ενώπιον του αρμόδιου δικαστηρίου, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 105,106 του ΕισΝΑΚ, προς αποκατάσταση της βλάβης, την οποία υπέστη εξαιτίας της προσβολής του τεκμηρίου αθωότητάς του από δηλώσεις δημόσιων αρχών που έλαβαν χώρα σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας πριν την έκδοση της απόφασης σε πρώτο ή δεύτερο βαθμό, οι οποίες αναφέρονται κατά τρόπο άμεσο στην εκκρεμή ποινική διαδικασία. Η παραβίαση του δικαιώματος αυτού κατά την ποινική διαδικασία οδηγεί σε απόλυτη ακυρότητα αυτής, κατά το άρθρο 171 παρ1 περ δ΄ του ΚΠΔ.

«Μηδενί συμφοράν ονειδίσης. Κοινή γαρ η τύχη και το μέλλον αόρατον»

«Η ΜΕΡΑ ΠΟΥ ΑΛΛΑΞΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ»

 

ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ Ο  ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ.

 

«Η ΜΕΡΑ ΠΟΥ ΑΛΛΑΞΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ»

 

 

 

1.-ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ:Είναι γνωστός ο όρος «αλαζονεία της δύναμης» (The Arrogance of Power) του οποίου η αληθινή ουσία και περιεχόμενο αποδίδει συνταρακτικός διάλογος  Μηλίων και Αθηναίων(Μάρτιος του 416 π.Χ) που διασώζει ο Θουκυδίδης στην Ιστορία του (Ε 85-113. Σε κάποια φάση των «διαπραγματεύσεων», όταν οι Μήλιοι επέμεναν να επικαλούνται τις αρχές του διεθνούς δικαίου και της ηθικής οι Αθηναίοι απαντούν προς τους Μηλίους τα ακόλουθα: «απαίτησή μας είναι να επιτύχουμε όσα θεωρούμε δυνατά από εκείνα που έχουμε πράγματι στο μυαλό και οι δύο μας, αφού γνωρίζουμε καλά κι εσείς κι εμείς ότι σύμφωνα με την κρίση των ανθρώπων το δίκαιο λαμβάνεται υπόψη μόνο όταν και τα δύο αντίπαλα μέρη κατέχουν ίση δύναμη για την επιβολή του, και ότι όταν αυτό δεν συμβαίνει οι ισχυροί υλοποιούν όσα τους επιτρέπει η δύναμή τους, ενώ οι ανίσχυροι ενδίδουν αποδεχόμενοι τη μοίρα τους». Τελικά οι Αθηναίοι εκμεταλλευόμενοι την τεράστια στρατιωτική τους υπεροχή καταλαμβάνουν την Μήλο, εκτελούν όλους τους ενήλικους άνδρες, και εξανδραποδίζουν τις γυναίκες και τα παιδιά, εγκαθιστώντας στο νησί Αθηναίους εποίκους.

2.- Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΕΔΑΦΙΚΗΣ ΑΚΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ

Ο Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών[1], απαγορεύει τη «χρήση βίας κατά της εδαφικής ακεραιότητας ή της πολιτικής ανεξαρτησίας οποιουδήποτε κράτους». Η αποχή από τη χρήση βίας, το απαράβατο των συνόρων και το δικαίωμα αυτοδιάθεσης αποτελούσαν κύρια στοιχεία της μεταπολεμικής τάξης πραγμάτων ή τουλάχιστον έτσι πιστεύαμε.

Ένα άλλο σημαντικό νομικό κείμενο, το οποίο αναφέρεται στην εδαφική ακεραιότητα είναι η Τελική Πράξη του Ελσίνκι (1975), η οποία ορίζει ότι: «Τα Συμβαλλόμενα μέρη θα απέχουν στις αμοιβαίες σχέσεις τους, όσο και στις διεθνείς τους σχέσεις γενικά, από την απειλή ή τη χρήση βίας εναντίον της εδαφικής ακεραιότητας ή της πολιτικής ανεξαρτησίας οποιουδήποτε κράτους…». Με την Τελική Πράξη του Ελσίνκι καταδικάζεται η χρήση βίας ενάντια στην εδαφική ακεραιότητα ενός κράτους, χωρίς, ωστόσο, αυτή η προστασία να είναι απόλυτη. Ειδικότερα, στο πρώτο κεφάλαιο αναφέρεται ότι: «τα σύνορα μπορεί να μεταβληθούν, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, με ειρηνικά μέσα και συμφωνία».  

Σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της αρχής αυτής έπαιξε και η 2625/1970 απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, σύμφωνα με την οποία: « Κανένα κράτος ή ομάδα κρατών δεν έχει το δικαίωμα να επέμβει άμεσα ή έμμεσα για οποιοδήποτε λόγο στις εσωτερικές ή εξωτερικές υποθέσεις οποιουδήποτε άλλου κράτους. Συνεπώς η ένοπλη επέμβαση και όλες οι άλλες μορφές ανάμειξης κατά της προσωπικότητας ενός κράτους ή κατά πολιτικών, οικονομικών, καλλιτεχνικών του στοιχείων, παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο». Την αρχή της μη επέμβασης επιβεβαίωσε και το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης στην Υπόθεση των Στενών της Κέρκυρας[2], στην οποία αναφέρεται ότι «η επέμβαση μπορεί να θεωρηθεί μόνο ως εκδήλωση πολιτικής δύναμης και δεν μπορεί να βρει καμία θέση στο διεθνές δίκαιο»

Το 1994 υπεγράφη από τις Η.Π.Α., την Ρωσία, τη Βρετανία και την Ουκρανία το Μνημόνιο της Βουδαπέστης, το οποίο αφορούσε την υπόσχεση των τριών πρώτων χωρών να μην απειλήσουν ή να χρησιμοποιήσουν βία κατά της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας και η τελευταία, ως αντάλλαγμα, θα παρέδιδε το τρίτο μεγαλύτερο απόθεμα πυρηνικών όπλων στον κόσμο.

3. «Η ΜΕΡΑ ΠΟΥ ΑΛΛΑΞΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ»

Η  24η Φεβρουαρίου 2022 θα μείνει στην ιστορία ως μία μέρα, στην οποία καταρρέουν πολλές ψευδαισθήσεις, στη Ευρώπη και στον Κόσμο. Είναι «η μέρα που άλλαξε τον κόσμο» Η ρωσική επίθεση στην Ουκρανία απειλεί να ανατρέψει πλέον τις βασικές αρχές των διεθνών σχέσεων. Η Ρωσία στην πραγματικότητα επικαλέστηκε το «δικαίωμα προληπτικής αυτοάμυνας θεωρώντας απειλή  από την επέκταση του ΝΑΤΟ και για τους ομοεθνείς του στο Ντονμπάς από τον «ρεβανσισμό» του Κιέβου, καθώς και το ιστορικό «δεδομένο» ότι αυτές αποτελούσαν πάντοτε ρωσικά εδάφη.. Η περίοδος της ειρήνης στην Ευρώπη που συνεχίστηκε αδιατάρακτα από το τέλος του Β ΠΠ μέχρι τότε, δυστυχώς είναι παρελθόν. Καταρρέει πλέον  η τάξη πραγμάτων που είχε δημιουργηθεί το 1990.

Προέκυψε  μια τεράστια διεθνής κινητικότητα για την Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και για τυχόν εγκλήματα πολέμου που διεξάγονται εκεί ,με την επιβολή αυστηρών μέτρων και οικονομικών κυρώσεων Όμως παράλληλα με τις διεθνείς κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας άρχισαν ν και νομικές ενέργειες με πρωτοφανή ταχύτητα .

Ο γενικός εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ICC) ανακοίνωσε ότι ξεκινά έρευνα για πιθανά ρωσικά εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Το έγκλημα της επίθεσης μπορεί να ασκηθεί στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο  μόνο εναντίον κρατών που είναι συμβαλλόμενα μέρη στο Καταστατικό της Ρώμης και η Ρωσία δεν είναι μέρος, όμως μπορούσαν ενδεχομένως να διωχθούν από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο  για εγκλήματα πολέμου, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας ή γενοκτονία, σύμφωνα με την Σύμβαση του 1948 για την Πρόληψη και Τιμωρία του Εγκλήματος της Γενοκτονίας.

Η Ουκρανία έχει επίσης στραφεί στο Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης (International Court of Justice )είναι κύριο όργανο του ΟΗΕ για να παρέμβει στη σύγκρουση. Το Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης (ICJ) όρισε αμέσως μια ακρόαση για το θέμα για τις 7 Μαρτίου, αλλά η Ρωσία δεν εμφανίστηκε. Υπάρχει παράλληλα διεθνής κινητικότητα για την δημιουργία ενός ειδικού δικαστηρίου για να εξετάσει εάν υπήρξε έγκλημα επιθετικότητας.

4.-Ο ΟΗΕ

Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ προσπάθησε να εγκρίνει ένα αποτελεσματικό  ψήφισμα που αποδοκιμάζει τη ρωσική εισβολή και απαιτεί την απόσυρση των ρωσικών δυνάμεων από την Ουκρανία, αλλά η Ρωσία άσκησε βέτο, σαν μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας. Το Συμβούλιο Ασφαλείας, παρέπεμψε το θέμα στη Γενική Συνέλευση, η οποία ψήφισε με συντριπτική πλειοψηφία  (141-5-35) ζητώντας από τη Ρωσία «άμεσα, πλήρως και αποσύρει άνευ όρων όλες τις στρατιωτικές της δυνάμεις από το έδαφος της Ουκρανίας εντός των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων της».

5.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

 Είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι ο διάλογος Αθηναίων Μηλίων είναι μια διαχρονική πραγματικότητα, σαν το δίκαιο του ισχυροτέρου Τα ίδια λέει και ο Θρασύμαχος [3]στην πλατωνική «Πολιτεία»:«…Τίποτε άλλο δεν είναι το δίκαιο παρά το συμφέρον του ισχυρότερου… Δίκαιο είναι το συμφέρον εκείνου που έχει την εξουσία στα χέρια του»· («Το δίκαιον είναι ουκ άλλο τι ή το του κρείττονος συμφέρον… Δίκαιον είναι το της καθεστηκυίας αρχής συμφέρον.»).

Είναι ακόμη γεγονός ότι η Τουρκική εισβολή στην Κύπρο(1974)  και η επι 47 χρόνια Τουρκικής εισβολής και κατοχής ενός κομματιού του Ελληνισμού, έμεινε ατιμώρητη από την διεθνή κοινότητα ,παρά τα ψηφίσματα του ΟΗΕ. Για να είμαστε σαφείς, κανένας διεθνής νομικός θεσμός δεν θα μπορέσει να σταματήσει ή να ανατρέψει τα τετελεσμένα μετα από μια στρατιωτική εισβολή σε ανεξάρτητη χώρα Όμως οι αντίπαλοι της εισβολής μπορούν να βασιστούν στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και στους διεθνείς νομικούς θεσμούς και με την διεθνή πίεση να οδηγήσουν σε μια διαρκή νομική καταδίκη της εισβολής που  είναι απαραίτητη για την αποκατάσταση της διεθνούς νομιμότητας. Η ιστορία της ανθρωπότητας είναι η ιστορία των αγώνων για διεύρυνση και κατοχύρωση του Διεθνούς Δικαίου. Το κοινό συμφέρον ,όταν αφορά τις σχέσεις των κρατών, αποτυπώνεται στην έκφραση του διεθνούς δικαίου και της παγίωσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, θεμελιώδες στοιχείο των οποίων είναι η ελευθερία της έκφρασης και ο σεβασμός της προσωπικότητας του άλλου. «Όλοι οι λαοί έχουν δικαίωμα αυτοδιαθέσεως∙ κατ’ εφαρμογή αυτού του δικαιώματος καθορίζουν ελεύθερα το πολιτικό τους καθεστώς και εξασφαλίζουν ελεύθερα την οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική τους ανάπτυξη». Ψήφισμα 1514 (XV) Γενική Συνέλευση ΟΗΕ (1960).

---

[1] Γενική Απαγόρευση Χρήσεως Βίας που διατυπώνεται στο άρθρο 2 παρ. 4 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.

[2] Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, Υπόθεση Στενών της Κέρκυρας, Ηνωμένο Βασίλειο κατά Αλβανίας,

1949

[3] A, 338C, 339Α. Μετάφρ. Ι.Ν. Γρυπάρη, Ζαχαρόπουλος, 1954.

10 ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ ΑΠΟΝΟΜΗΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΧΩΡΙΣ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ

Η ΑΠΟΝΟΜΗ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΔΙΚΑΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. «ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ»10 ΜΕΤΡΑ  ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ ΑΠΟΝΟΜΗΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΧΩΡΙΣ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ

 

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ:

«Η ταχύτητα στην απονομή της δικαιοσύνης είναι βασικό σημείο για τη λειτουργία της δημοκρατίας». Με τη φράση αυτή και με το δικό του τρόπο, ο  πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κάρολος Παπούλιας, έθεσε επί τάπητος τις δυσλειτουργίες που υπάρχουν στην απονομή της δικαιοσύνης.

Σε κάθε περίπτωση «Το δικαστήριο δεν φοβάται και οι δικαστές δεν φοβούνται να ασκούν τα καθήκοντά τους»

Μια αληθινή δημοκρατία, λοιπόν, αξιώνει ανεξάρτητα δικαστήρια, δικαστές και εισαγγελείς, ικανούς να υπερασπίζονται και να προστατεύουν,  εκτός από τις περιπτώσεις που ορίζει ρητά ο νόμος , το δικαστήριο κρίνει ελεύθερα τα αποδεικτικά μέσα και αποφασίζει κατά συνείδηση αν οι ισχυρισμοί είναι αληθινοί(Διοικητική Ολομέλεια Αρείου Πάγου 18/1993). Το Συμβούλιο της Επικρατείας (2942/1964) χαρακτήρισε τις προσπάθειες και πρακτικές επηρεασμού της συνείδησης των δικαστών ως «προσβάλλουσες την δικαστική ανεξαρτησίαν» .Η λειτουργική σημασία της δικαιοσύνης στο σύγχρονο κράτος δικαίου βρίσκεται στην ιδιαίτερη αρμοδιότητά, της να ελέγχει την άσκηση και να αποτρέπει την κατάχρηση οιασδήποτε εξουσίας σε βάρος των πολιτών.

Παράλληλα όμως ο χρόνος απονομής της δικαιοσύνης αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν  οι Έλληνες πολίτες  αδιακρίτως και ιδίως εκείνοι πού έχουν ανάγκη την άμεση και δραστική παρέμβαση της. Ο Έλληνας πολίτης ταλαιπωρείται επί χρόνια να βρει το δίκιο του σε όλες τις διαδικασίες και για το πιο μικρό μέχρι το πιο μεγάλο ζήτημα. Για την βελτίωση του συστήματος υπάρχουν προτάσεις, παράλληλα υπάρχουν και έντονες αντιδράσεις με στόχο τα πράγματα να μείνουν όπως είναι σήμερα. Η  αλήθεια είναι πώς δεν μπορεί να γίνει καμμιά ουσιαστική μεταρρύθμιση αν δεν υπάρχει ένα εθνικό σχέδιο για την συνολική αναμόρφωση της Δικαιοσύνης και αυτό να προέλθει  από έναν   εθνικό διάλογο  και τελικά η απόφαση ότι κάθε μεταρρύθμιση έχει πολιτικό κόστος. Πιστεύω στη θεσμική διαδικασία του διαλόγου, με την ίδρυση και λειτουργία του Εθνικού Συμβουλίου Μεταρρύθμισης Δικαιοσύνης. Θεωρώ ότι παρά τις όποιες ιδεολογικές διαφορές, μπορούμε να προσεγγίσουμε τα θέματα μεταρρύθμισης της δικαιοσύνης με γνώμονα τη βελτίωση της κατάστασης, αλλά και την εθνική αναγκαιότητα για κοινωνική και παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας. Το Εθνικό Συμβούλιο Μεταρρύθμισης Δικαιοσύνης θα μπορούσε και είναι δυνατόν να  επιτύχει   να εξευρεθεί συναίνεση μεταξύ όλων των εμπλεκομένων χωρίς καμμιά εξαίρεση  και των πολιτειακών θεσμών, έχοντας πάντοτε υπόψη αποκλειστικά και μόνο το καλώς νοούμενο συμφέρον των πολιτών και την Ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης

 

Ι.ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΑΝΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ

1. Το πρόβλημα της δικαιοσύνης δεν είναι ζήτημα η επιλογή της Ηγεσίας της από το Υπουργικό Συμβούλιο, είναι ζήτημα του συνταγματικού νομοθέτη, δηλαδή της πλειοψηφίας των κοινοβουλευτικών δυνάμεων ,δηλαδή του Λαού. Νομίζω όμως ότι πρέπει ν ’αρχίσει συζήτηση ώστε η επόμενη Συνταγματική Αναθεώρηση να περιλάβει ζητήματα για την λειτουργία της δικαιοσύνης

2.- Το πρόβλημα της δικαιοσύνη είναι η κακή νομοθέτηση και  η πολυνομία

3. Το πρόβλημα της δικαιοσύνη είναι  η αδιαφορία της διοικήσεως να εφαρμόσει τις δικαστικές αποφάσεις ακόμη και των ΔΕΕ καΙ ΕΣΔΑ.

4. Το πρόβλημα είναι ότι η βραδύτητα απονομής της δικαιοσύνης έχει και ένα ακόμα σημαντικό παράγοντα την άσκηση αβάσιμων ενδίκων μέσων από την διοίκηση με στόχο να εξουθενωθεί ο πολίτης(θυμίζω ποσά χρόνια ταλαιπώρησε το ΝΣΚ  με την άσκηση ενδίκων μέσων για το οικογενειακό επίδομα).

5.Τώρα υπάρχουν τεράστια ζητήματα  για συνεχείς και αδικαιολόγητες  αναβολές ( ένας δικαστής του ΣτΕ  έδωσε 438 αναβολές σε 14 υποθέσεις  κρατώντας τες παγωμένες από 5 έως 12 χρόνια, χωρίς να τις δικάζει. Εκτός αυτού, ο ίδιος δικαστής έχει στα χέρια του υποθέσεις στις οποίες έχει δώσει 40, 35, 33, 30, 29, 27 και 25 αναβολές. Άλλη δικαστής έχει δώσει σε 10 υποθέσεις 290 αναβολές, με αποτέλεσμα αυτές να παραμένουν στα συρτάρια

6. Το Ελληνικό ΔΗΜΌΣΙΟ αποτελεί μεγάλη πληγή καθυστέρησης απονομής της δικαιοσύνης αφ’ενός μην στέλνοντας τον διοικητικό φάκελο στο δικαστήριο ,αφ’ετέρου ασκώντας αβάσιμα και παρελκυστικά ένδικα μέσα για το παραμικρό. .Στα  χρόνια της δικηγορίας μου ποτέ δεν συνέβη το γεγονός το Δημόσιο(ΝΣΚ) να αφήσει υπόθεση που να μην την φθάσει στο Ανώτατο Δικαστήριο. Να σκεφθείτε ότι υπήρχε εντολή του ΓΛΚ στο ΕΚΠΑ(στην ΝΥ του οποίου επι μακρόν υπηρέτησα) να ασκεί ένδικα μέσα ακόμη και για το οικογενειακό επίδομα!!Ακόμα εν χαρακτηριστικό τελευταία και μετα απόφαση του ΣτΕ (1131/20200 που επέλυσε το θέμα της αποζημιώσεως των ιατρών ΕΔΙΠ για το κλινικό επίδομα ,έφθασε στο κατάντημα να αγνοήσει και την απόφαση του διοικητικού πρωτοδικείου(2203/2020) που δικαίωσε τον ενδιαφερόμενο, να ασκήσει Έφεση(1443/2021) και να αμφισβητεί ακόμα και τα κριθέντα από το ΣτΕ !!!!!Η υπόθεση έφθασε στην Επιτροπή συμμόρφωσης(9/2021 πρακτικό).

Μπορώ να μιλήσω για τις "αντιδικίες" του Δημοσίου(ΝΣΚ) με τα Ελληνικά Πανεπιστήμια για να εξαντλούν τα ένδικα μέσα ακόμα και για αβάσιμες υποθέσεις.

ΙΙ.- 10 ΜΕΤΡΑ  ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ ΑΠΟΝΟΜΗΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΧΩΡΙΣ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ

α)Η ηλεκτρονική Δικαιοσύνη (E-Justice), καταλαμβάνει πλέον κομβική θέση στις προτεραιότητες όλων των παραγόντων της δικαιοσύνης για την πλήρη  αξιοποίηση κάθε δυνατότητας της νέας τεχνολογίας με όραμα την προοπτική της ηλεκτρονικής δίκης.Η ελληνική δικαιοσύνη οφείλει να προχωρήσει στην πλήρη εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου συστήματος e.justice σε όλα τα δικαστήρια της χώρας, που σταδιακά θα οδηγήσει στην δίκη χωρίς χαρτί (paperless court). Ένα γενικό μέτρο είναι η επιτάχυνση της υλοποίησης του Ολοκληρωμένου Συστήματος Διαχείρισης  και η διασύνδεση επιμέρους Πληροφοριακών Συστημάτων (π.χ. δικηγορικών συλλόγων, άλλων δημόσιων υπηρεσιών κλπ),Δικαστικών Υποθέσεων (ΟΣΔΔΥ)σε όλα τα δικαστήρια της χώρας

β)Η επέκταση  όμως της χρήσης  απλών λύσεων  μπορεί να συνεισφέρει στην εδραίωση της τάσης βελτίωσης που φαίνεται να εμφανίζεται για την επιτάχυνση της απονομής της Ελληνικής δικαιοσύνης Σημειώνουμε το πδ 150/ΦΕΚ 234/1 Νοεμβρίου 2013 «Ηλεκτρονική κατάθεση προτάσεων και σχετικών εγγράφων (αποδεικτικών μέσων και διαδικαστικών εγγράφων) ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων.»

Όμως σε σχέση με το πολυσυζητημένο θέμα της αναμενόμενης Δικαστικής Μεταρρύθμισης και πριν ασχοληθεί κανείς με τα μεγάλα θεσμικά ζητήματα, θέτω υπόψη σύντομες προτάσεις που δεν έχουν κανένα δημοσιονομικό κόστος, αλλά θα έχουν άμεσες πρακτικές συνέπειες στον στόχο της επιτάχυνσης απονομής της δικαιοσύνης   :

1.Καθιέρωση σε όλες τις επιδόσεις την επίδοση(πάσης φύσεως δικογράφων, δικαστικών αποφάσεων, κλήσεων, κλητήριων θεσπισμάτων κλπ), μέσω ηλεκτρονικής διεύθυνσης που θα αναζητείται στην ηλεκτρονική διεύθυνση του  Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Σύστηματος «Μητρώο Πολιτών».

Η προτεινομένη λύση θα αποτελέσει» σεισάχθεια» κυρίως  για την ποινική δικαιοσύνη, θα απελευθερώσει μεγάλο όγκο επιδόσεων από τα αστυνομικά όργανα και λοιπά όργανα επιδόσεων που ελλείπουν, θα μειώσει την χρήση μεγάλου όγκου χαρτιού, θα επιταχύνει διαδικασίες και θα δώσει προώθηση στην «ασφάλεια δικαίου» Θα μπορούσε  να εφαρμοσθεί και στην πολιτική δίκη και στο Ελεγκτικό Συνέδριο. Στην πολιτική δίκη Οι επιδόσεις μπορούν να γίνονται ηλεκτρονικά μέσω των δικαστικών επιμελητών, θα επιτυγχάνεται ταχύτητα στην επίδοση και μείωση των μεταφορικών εξόδων και θα είναι ασφαλής και ταχεία διαδικασία. Στο Ελεγκτικό Συνέδριο χωρίς κανένα πρόβλημα όλες ανεξαρτήτως οι επιδόσεις μπορούν να γίνονται ηλεκτρονικά. 

2.Καθιέρωση σε όλες τις περιπτώσεις, ως μοναδικού τρόπου απόδειξης της πληρεξουσιότητάς σε όλες τις δικαστικές διαδικασίες, α) της Ψηφιακή βεβαίωσης εγγράφου μέσω του gov.gr.Σήμερα  στην πλειονότητα των περιπτώσεων η απόδειξη της πληρεξουσιότητάς γίνεται μ’ αυτόν το τρόπο ,όμως πρέπει να υπάρξει  μια ενιαία  ρύθμιση, για όλες τις περιπτώσεις πράγμα που θα προκαλέσει επιτέλους την  μη απόρριψη ενδίκων μέσων από τα διοικητικά δικαστήρια και το ΣτΕ ελλείψει προσηκούσης νομιμοποιήσεως. Β) Ταυτόχρονα θεωρώ αναγκαίο ο διάδικος να συνυπογράφει το εισαγωγικό της δίκης δικόγραφο, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η ακρίβεια του πραγματικού  και η εντολή στον πληρεξούσιο δικηγόρο.

3. Όλα τα έγγραφα να συλλέγονται με ηλεκτρονική μορφή: Καθιέρωση υποβολής με ηλεκτρονικά μέσα (cd κλπ) στο δικαστήριο, από κάθε ένα διάδικο του  ηλεκτρονικού φακέλου της υποθέσεως, στον οποίο θα περιλαμβάνονται όλα τα διαδικαστικά έγγραφα και τα σχετικά της υποθέσεως κλπ),αντίγραφο του οποίου θα χορηγείται υποχρεωτικά  στον αντίδικο, έτσι ώστε να διευκολύνεται και η μεταφορά της υποθέσεως με όλο το υλικό από τον δικαστή(που μεταφέροντας ογκώδεις δικογραφίες μοιάζει με «βαστάζο»). Αυτό θα καταργηθεί όταν δημιουργηθούν οι ψηφιακές βάσεις δεδομένων της Δικαιοσύνης, όποτε με τη ίδια συλλογιστική θα γίνεται ο ηλεκτρονικός φάκελος της υποθέσεως.

4.Η Επικοινωνία των δικαστηρίων και των δικαστών με όλες τις δημόσιες υπηρεσίες θα γίνεται μόνον ηλεκτρονικά μέσω ηλεκτρονικής διεύθυνσης, όπως και η αποστολή του φακέλου των διοικητικών υποθέσεων, με τεράστια επιτάχυνση απονομής  της διοικητικής δικαιοσύνης.

5.Η αποκλειστική κατάθεση ,οποιουδήποτε όλων δικογράφου ηλεκτρονικά σε όλα τα δικαστήρια  και η υποχρεωτική χορήγηση ηλεκτρονικής υπογραφής σε όλους τους παράγοντες της δικαιοσύνης. Στην ποινική δικαιοσύνη να καταστεί  δυνατή η υποβολή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου κάθε ενδίκου μέσου, υπομνήματος κλπ

6. Η ηλεκτρονική διακίνηση- υπογραφή των εγγράφων που κινούνται από δικαστές και δικαστικούς υπαλλήλους είναι επίσης επιβεβλημένη.(Θεώρηση, δημοσίευση αποφάσεων, κλήσεων κλπ)

7.Κατάρτιση ηλεκτρονικής επετηρίδας των παραγόντων της δικαιοσύνης(δικαστών δικηγόρων, δικαστικών υπαλλήλων, συμβολαιογράφων κλπ) στο Υπουργείο Δικαιοσύνης , με το τίτλο-ιδιότητα, ανά δικαστήριο και την υπηρεσιακή ηλεκτρονική διεύθυνση εκάστου προς διευκόλυνση επικοινωνίας .Ήδη στα Ανώτατα δικαστήρια αυτό συμβαίνει ,όμως θα  ήταν χρήσιμο να υπάρχει δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας για σημαντικά ζητήματα εκκρεμών υποθέσεων. Πχ Ο δικαστής ερευνά μια υπόθεση και το κρίσιμο ζήτημα είναι να πληροφορηθεί την έκβαση υποθέσεως από το Ελεγκτικό Συνέδριο αντι αλληλογραφίας με ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου θα έχει άμεση απάντηση στο ερώτημα του.

8. Υποθέσεις αστικής ευθύνης του δημοσίου, θα μπορούσε το Νομικό Συμβούλιο ,με την κοινοποίηση της αγωγής, αν διαπιστώσει ότι το αίτημα έχει λυθεί με πάγια νομολογία και η δίκη θα  επιβαρύνει τα δικαστήρια και το Δημόσιο με τόκους να εισηγηθεί στην διοίκηση την αποδοχή της αγωγής (πχ, οικογενειακό επίδομα, αγωγές δικαστικών λειτουργών που παραπέμπονται από δικαστήριο του άρθρου 88 Σ)

9. Η διαλειτουργικότητα των Δικαστηρίων και Εισαγγελιών με άλλες δημόσιες υπηρεσίες θα μπορούσε να βοηθήσει προς την κατεύθυνση της επιτάχυνσης των διαδικασιών. Αν η ΕΛ.ΑΣ., το Πυροσβεστικό Σώμα, το Λιμενικό Σώμα, το ΣΔΟΕ κλπ είχαν την δυνατότητα να προωθούν ηλεκτρονικά τους φακέλους των υποθέσεων που έχουν επεξεργαστεί στις αρμόδιες εισαγγελίες, χωρίς να χρειάζεται να γίνεται από τις τελευταίες εκ νέου data entry των στοιχείων των εμπλεκομένων και χωρίς την διαβίβαση φυσικού αρχείου. Επίσης χρήσιμη θα ήταν η απευθείας ηλεκτρονική διαβίβαση ψηφιακών πιστοποιητικών που εκδίδονται από τα δικαστήρια και τις εισαγγελίες στις αρμόδιες υπηρεσίες υποδοχής τους κατόπιν αιτήματος του πολίτη , με χαρακτηριστικά παραδείγματα εφαρμογής την εγγραφή προσημειώσεων από δικαστικές αποφάσεις κατευθείαν στα κτηματολογικά γραφεία/υποθηκοφυλακεία, την αποστολή πιστοποιητικών φερεγγυότητας (μη πτώχευσης κλπ) για τη συμπλήρωση φακέλων σε διαγωνισμούς τους Ελληνικού Δημοσίου.

10. Θεσμοθέτηση του « Ανωτάτου Συμβουλίου της Δικαιοσύνης» πουθα είναι και το «Εθνικό Συμβούλιο Μεταρρύθμισης Δικαιοσύνης». Δηλαδή ενός συμβουλευτικού οργάνου της Πολιτείας, μιας  συντονιστικής επιτροπής από όλους τους λειτουργούς της δικαιοσύνης με θεσμική ιδιότητα(ηγεσίες δικαστηρίων  συνδικαλιστικές οργανώσεις δικαστών, Ολομέλεια Δικηγόρων, Συμβολαιογράφων), που να βάλουν το ζήτημα τι πρέπει να γίνει  για την βελτίωση του όλου συστήματος απονομής της δικαιοσύνης. Το ζήτημα της αποτελεσματικότητας του δικαστικού συστήματος δεν μπορεί να προχωρήσει εάν δεν υπάρχει ένας ανώτατος φορέας που θα έχει την ευθύνη του κι αυτός ο φορέας πρέπει να απηχεί τις απόψεις όλων των παραγόντων της δικαιοσύνης ώστε να ενεργεί με την αναγκαία συναίνεση. Υπάρχει ένα επιτυχημένο πρότυπο το ΔΣ της Σχολής Δικαστών ΕΣΔΙ. Το ζήτημα δεν μπορεί να επιλύεται κάθε φορά αποσπασματικά. Εκείνοι που μετέχουν πρέπει να ξέρουν τις συνέπειες των αποφάσεων τους με σεβασμό στη Δημοκρατία και τον πολίτη .

Σάββατο, 26 Μαρτίου 2022 

https://youtu.be/yANbJeveb4Y

ΜΕΓΑΛΗ ΝΙΚΗ ΤΩΝ ΠΟΛΥΤΕΚΝΩΝ ΣΤΟ ΣΤΕ

 

ΜΕΓΑΛΗ ΝΙΚΗ ΤΩΝ ΠΟΛΥΤΕΚΝΩΝ ΣΤΟ ΣΤΕ

 

ΣτΕ Ολ 430/2022 -  Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΣτΕ ακυρώνει υπουργική απόφαση αριθμ. ΥΠΕΝ/ΥΠΡΓ/892/152/8-1-2018 του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΦΕΚ Β 242 της 1-2-2018 ), με την οποία καταργήθηκαν οι προϊσχύουσες ρυθμίσεις για το ειδικό τιμολόγιο ηλεκτρικής ενέργειας οικιακής χρήσης των πολύτεκνων οικογενειών

 ΣτΕ Ολ 430/2022 - Το Δικαστήριο ακυρώνει υπουργική απόφαση, με την οποία καταργήθηκαν οι προϊσχύουσες ρυθμίσεις για το ειδικό τιμολόγιο ηλεκτρικής ενέργειας οικιακής χρήσης των πολύτεκνων οικογενειών και οι οικογένειες αυτές εντάχθηκαν σε ενιαία ρύθμιση εκπτώσεων στα τιμολόγια ηλεκτρικού ρεύματος με τα «ευάλωτα νοικοκυριά».

 

________________________________________

 

ΣτΕ Ολ 430/2022

Πρόεδρος: Ε. Σαρπ

Εισηγητής: Χ. Σιταρά, Σύμβουλος

 Δικηγόρος της Αιτούσας  Ανωτάτης Συνομοσπονδίας Πολυτέκνων Ελλάδος (Α.Σ.Π.Ε.): Αντώνης Π. Αργυρός  

Το Δικαστήριο ακυρώνει υπουργική απόφαση, με την οποία καταργήθηκαν οι προϊσχύουσες ρυθμίσεις για το ειδικό τιμολόγιο ηλεκτρικής ενέργειας οικιακής χρήσης των πολύτεκνων οικογενειών και οι οικογένειες αυτές εντάχθηκαν σε ενιαία ρύθμιση εκπτώσεων στα τιμολόγια ηλεκτρικού ρεύματος με τα «ευάλωτα νοικοκυριά».

 

       Με την 430/2022 απόφαση της Ολομελείας το Δικαστήριο αποφάνθηκε επί της νομιμότητας της ΥΠΕΝ/ΥΠΡΓ/892/152/8.1.2018 απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κατά το μέρος που με την απόφαση αυτή (άρθρο 5 παρ. 2) καταργήθηκαν οι προϊσχύουσες ρυθμίσεις για το ειδικό τιμολόγιο ηλεκτρικής ενέργειας οικιακής χρήσης των πολύτεκνων οικογενειών και οι οικογένειες αυτές εντάχθηκαν  σε ενιαία ρύθμιση εκπτώσεων στα τιμολόγια ηλεκτρικού ρεύματος με τα «ευάλωτα νοικοκυριά», στο πλαίσιο της εφαρμογής του "κοινωνικού οικιακού τιμολογίου" ηλεκτρικού ρεύματος ενώ, επίσης, καθορίστηκαν όρια τετραμηνιαίας κατανάλωσης μειωμένα σε σχέση με τα προηγουμένως ισχύοντα για τις πολύτεκνες οικογένειες.

       Καταρχάς, το Δικαστήριο επανέλαβε την πάγια νομολογία του, σύμφωνα με την οποία οι διατάξεις του άρθρου 21 (παρ. 1 και 2) του Συντάγματος έχουν κατευθυντήριο χαρακτήρα και αφήνουν στο νομοθέτη την ευχέρεια να προσδιορίσει κατά την εκτίμησή του το είδος και την έκταση της ειδικής φροντίδας για τους πολυτέκνους και τα μέλη των οικογενειών τους. Όμως, από τη συνταγματική αυτή διάταξη του άρθρου 21 απορρέει, ταυτόχρονα, κατά τα παγίως κριθέντα, στοιχειώδης απαγορευτικός κανόνας, δεσμευτικός για τον κοινό νομοθέτη, σύμφωνα με τον οποίο δεν είναι συνταγματικώς ανεκτός ο περιορισμός ή η υποβάθμιση της παρεχόμενης στους πολυτέκνους ειδικής φροντίδας χωρίς αποχρώντα λόγο. Στη συνέχεια, το Δικαστήριο επεσήμανε ότι από την αδιάστικτη διατύπωση της παραγράφου 2 του άρθρου 21 του Συντάγματος και το σκοπό της, που είναι η συμβολή στην αντιμετώπιση του οξυμένου δημογραφικού προβλήματος της Χώρας, συνάγεται ότι ο συνταγματικός νομοθέτης απέβλεψε στη δημογραφική ανάκαμψη της χώρας συνολικά, χωρίς να αποκλείεται καταρχήν από τη σχετική πρόνοια της πολιτείας καμία κοινωνική κατηγορία ή ομάδα. Για το λόγο αυτό, δεν είναι επιτρεπτό να ταυτίζεται η ειδική, κατά το Σύνταγμα, προστασία των πολύτεκνων οικογενειών με την πρόνοια της πολιτείας για τις οικονομικά ή κοινωνικά ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού. Η λήψη μέτρων για τη διασφάλιση συνθηκών αξιοπρεπούς διαβίωσης των ευπαθών αυτών ομάδων αποτελεί, κατά το Σύνταγμα, αυτοτελή και διακεκριμένο στόχο της κοινωνικής πολιτικής του Κράτους, ο οποίος δεν ενσωματώνει ούτε απορροφά τους ειδικότερους σκοπούς της προβλεπόμενης από το Σύνταγμα δημογραφικής πολιτικής της πολιτείας ούτε μπορεί να υποκαταστήσει την ειδική φροντίδα της για τους πολυτέκνους, στο πλαίσιο της δημογραφικής αυτής πολιτικής, με βάση την αντίληψη ότι πρόκειται για «αξιολογικά όμοιες» περιπτώσεις. Η αυτοτέλεια των πιο πάνω στόχων της κοινωνικής πολιτικής, όπως διαγράφεται από το άρθρο 21 του Συντάγματος, πρέπει να διαφυλάσσεται κατά τη λήψη των σχετικών μέτρων, λαμβάνοντας υπόψη ότι με την ειδική φροντίδα υπέρ των πολυτέκνων το Σύνταγμα δεν απέβλεψε στην προστασία τους ως προσώπων οικονομικώς αδυνάτων ή αναξιοπαθούντων, αλλά στη βελτίωση των δημογραφικών στοιχείων του πληθυσμού στο σύνολό του. Για το λόγο αυτό, το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν είναι επιτρεπτό η λήψη των σχετικών μέτρων να εξαρτάται από κριτήρια οικονομικά ή περιουσιακά, τα οποία θεσπίζονται και εφαρμόζονται αδιακρίτως είτε πρόκειται για πολύτεκνες οικογένειες είτε για οικονομικά και κοινωνικά ευπαθείς ομάδες προσώπων, τα οποία μάλιστα ενδέχεται να μη συνδέονται μεταξύ τους με οποιονδήποτε οικογενειακό δεσμό.

       Υπό τα ανωτέρω δεδομένα, το Δικαστήριο έκρινε ότι οι εξουσιοδοτικές διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 52 του ν. 4001/2011, κατά την οποία  τα «κριτήρια, οι προϋποθέσεις και η διαδικασία ένταξης ενός πελάτη σε κατηγορία Ευάλωτων Πελατών καθορίζονται με αποφάσεις του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής» και του άρθρου 53 του ως άνω νόμου, κατά την οποία με «αποφάσεις του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ή κοινές αποφάσεις του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και του Υπουργού Οικονομικών, καθώς και κάθε άλλου συναρμόδιου Υπουργού, ανάλογα με την περίπτωση, καθορίζονται τα κατάλληλα μέτρα για την αντιμετώπιση της ενεργειακής πενίας, όπως ιδίως...» δεν μπορούν να αποτελέσουν το έρεισμα της προσβαλλόμενης υπουργικής απόφασης, κατά το μέρος με το οποίο αυτή καταργεί το ειδικό τιμολόγιο οικιακής χρήσης για τις πολύτεκνες οικογένειες.  Τούτο δε, διότι οι ανωτέρω εξουσιοδοτήσεις αναφέρονται ρητώς στην κατηγορία των ευάλωτων πελατών και στην αντιμετώπιση της ενεργειακής πενίας ενώ οι πολύτεκνοι αποτελούν, κατά τα ανωτέρω εκτεθέντα, διαφορετική κατηγορία πολιτών, απολαμβάνουν, σύμφωνα με το άρθρο 21 παρ. 2 και 5 του Συντάγματος, ειδικής προστασίας και δεν επιτρέπεται να εξομοιωθούν με τις ευπαθείς ομάδες καταναλωτών. Περαιτέρω, το Δικαστήριο έκρινε ότι η ως άνω υπουργική απόφαση αντιβαίνει και ευθέως στις διατάξεις των παρ. 2 και 5 του άρθρου 21 του Συντάγματος, στο μέτρο που καταργεί το ισχύον κατά την έκδοσή της ειδικό τιμολόγιο οικιακής χρήσης για τις πολύτεκνες οικογένειες, εξομοιώνοντας την κατά τις εν λόγω διατάξεις του Συντάγματος ειδική προστασία των πολυτέκνων στο πλαίσιο της ασκούμενης δημογραφικής πολιτικής με τις λοιπές διακεκριμένες κατά το άρθρο αυτό του Συντάγματος περιπτώσεις άσκησης κοινωνικής πολιτικής χωρίς αποχρώντα λόγο.

25/2/2022

ΤΟ ΤΕΚΜΗΡΙΟ ΑΘΩΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΩΣ

ΤΟ ΤΕΚΜΗΡΙΟ ΑΘΩΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΩΣ 

ΑΝΤΩΝΗΣ ΑΡΓΥΡΟΣ

1.Κατά το άρθρο 6 παρ. 2 της Ευρωπαϊκής Συμβάσεως για τα δικαιώματα του ανθρώπου, επικυρωθείσης με το Ν.Δ. 53/19/20-9-1974 (περί κυρώσεως της εν Ρώμη την 4 Νοεμβρίου 1950 υπογραφείσης Συμβάσεως δια την προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών ως και του προσθέτου εις αυτήν πρωτοκόλλου των Παρισίων της 20ης Μαρτίου 1952, «παν πρόσωπον κατηγορούμενον επί αδικήματος τεκμαίρεται ότι είναι αθώον μέχρι της νομίμου αποδείξεων της ενοχής του». Η ως άνω σύμβαση κατ` άρθρο 28 πα. 3 του Συντάγματος υπερισχύει των ελληνικών νόμων προγενέστερων, συγχρόνων ή μεταγενεστέρων. Με την διάταξη του άρθρου 6 παρ. 2 της Συμβάσεως καθιερώνεται το τεκμήριο αθωότητος του κατηγορουμένου καθ` όλα τα διαδικαστικά στάδια μέχρι της εκδόσεως καταδικαστικής αποφάσεως επί της ασκηθείσης διώξεως. Εξ` άλλου κατά το άρθρο 2 παρ. 1 του κυρωθέντος πρωτοκόλλου υπ` αριθ. 7 της Σύμβασης για την προάσπιση των Δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών, που υπογράφτηκε στο Στρασβούργο στις 22 Νοεμβρίου 1984, κάθε πρόσωπο που καταδικάστηκε για αξιόποινη πράξη από το δικαστήριο έχει το δικαίωμα της επανεξέτασης από ανώτερο δικαστήριο της απόφασης με την οποία κηρύχθηκε ένοχος ή της απόφασης με την οποίαν του επιβλήθηκε ποινή. Η άσκηση αυτού του δικαιώματος και οι λόγοι για τους οποίους μπορεί αυτό να ασκηθεί διέπονται από το νόμο. Το ως άνω πρωτόκολλο κυρώθηκε με το νόμο 1705/1987. Από τις ως άνω διατάξεις προκύπτει ότι δεν επιτρέπεται να ανατρέπεται το τεκμήριο αθωότητος, το οποίο είναι ενεργό, έως ότου η απόφαση καταστεί αμετάκλητη. (AΠ 1522/1998) 

2.-Το τεκμηρίου αθωότητας,αφορά στο δικαίωμα σεβασμού της τιμής και της αξιοπρέπειάς της και βρίσκει έρεισμα όχι μόνο στο άρθρο 6 παρ. 2 της ΕΣΔΑ αλλά και στο δικαίωμα (σεβασμού του ιδιωτικού βίου της) που προστατεύει το άρθρο 8 της ΕΣΔΑ (βλ. ΕΔΔΑ ευρ. συνθ. 12.7.2013, Allen, op.cit., σκέψη 94 και ΕΔΔΑ 30.4.2015, Καπετάνιος και άλλοι, op.cit., σκέψη 83). 

3.-Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), ερμηνεύοντας τη διάταξη του άρθρου 6 παρ. 2 της ΕΣΔΑ, που κατοχυρώνει την αρχή του σεβασμού του τεκμηρίου αθωότητας του κατηγορούμενου, έχει δεχθεί ότι απόφαση διοικητικού δικαστηρίου που έπεται τελικής αθωωτικής απόφασης ποινικού δικαστηρίου για το ίδιο πρόσωπο δεν πρέπει να την παραβλέπει και να θέτει εν αμφιβόλω την αθώωση, έστω και αν αυτή εχώρησε λόγω αμφιβολιών, ως «τελική» δε απόφαση, στο πλαίσιο της προαναφερόμενης νομολογίας, νοείται η αμετάκλητη απόφαση ποινικού δικαστηρίου (βλ. ΣτΕ 951/2018 επταμ., 167-169/2017 επταμ. κ.ά.). Προκειμένου να ενεργοποιηθεί το τεκμήριο αθωότητας από την ανωτέρω άποψη, ο ενδιαφερόμενος πρέπει να δείξει ότι η ποινική διαδικασία συνδέεται κατ’ ουσίαν προς την διοικητική διαδικασία και την αντίστοιχη διοικητική δίκη (βλ. ΣτΕ 951/2018 επταμ., 175/2018 - πρβλ. ΕΔΔΑ ευρ. συνθ. 12.7.2013, 25424/09, Allen κατά Ηνωμένου Βασιλείου, σκέψεις 94, 103 και 104, ΕΔΔΑ 18.10.2016, 21107/07, Alkaşi κατά Τουρκίας, σκέψεις 25-28). Από το 1995, στην υπόθεση Allenet de Ribemont κατά Γαλλίας, η Επιτροπή της ΕΣΔΑ νομολόγησε για τη δέσμευση αναφορικά με το τεκμήριο αθωότητας, τόσον των Δικαστών και όλων γενικά των Δημοσίων λειτουργών που παίρνουν μέρος σε μία ποινική δίκη (π.χ. Αστυνομικοί, Γραμματείς) αλλά και των Κυβερνητικών αξιωματούχων.

 4.- Το δικαίωμα μπορεί να αποτελέσει τη βάση για αξίωση και αγωγή αποζημίωσης έναντι του Ελληνικού Δημοσίου, λόγω ηθικής βλάβης απορρέουσας από τη διατύπωση της απόφασης του διοικητικού δικαστηρίου (πρβλ. ΕΔΔΑ 30.4.2015, Καπετάνιος και άλλοι, op.cit., σκέψη 113 και ΕΔΔΑ 9.6.2016, 66602/09, 71879/12, Σισμανίδης και Σιταρίδης κατά Ελλάδας, σκέψη 72, σε συνδυασμό με ΣτΕ 1501/2014 Ολομ.). 

5. Η διάδοση ανακριβών ή παραπλανητικών πληροφοριών μέσω ΜΜΕ:

Ο “Κώδικας Δεοντολογίας Ειδησεογραφικών και άλλων Δημοσιογραφικών και Πολιτικών Εκπομπών”, κυρωθείς με το άρθρο πρώτο του π. δ/τος 77/2003 (Α΄ 75), ορίζει τα εξής στις παραγράφους 1, 2 του άρθρου 5 αυτού: «1. Η μετάδοση των γεγονότων πρέπει να είναι αληθής, ακριβής και όσο είναι δυνατόν πλήρης. Τα γεγονότα πρέπει να παρουσιάζονται με προσοχή και αίσθημα ευθύνης, ώστε να μη δημιουργούν ... σύγχυση ... στο κοινό. 2. Ανακρίβειες ... διορθώνονται αμέσως στο πλαίσιο της ίδιας ή παρόμοιας εκπομπής». Συναφώς το άρ. 8 παρ. 1 του Κώδικα ορίζει: «Δεν πρέπει να μεταδίδονται πληροφορίες χωρίς να έχουν ελεγχθεί» (εδάφιο α΄) Σύμφωνα με το άρ. 11 παρ. 1 του Κώδικα «1. Η αρχή ότι ο κατηγορούμενος τεκμαίρεται αθώος μέχρι την αμετάκλητη καταδίκη του γίνεται σεβαστή και συνεπώς δεν προεξοφλείται το αποτέλεσμα της δίκης ούτε οι κατηγορούμενοι αναφέρονται άμεσα ή έμμεσα, ως ένοχοι» Στο άρ. 11 παρ. 6 του αυτού Κώδικα Δεοντολογίας ορίζει ότι: «6. Δεν δημοσιοποιούνται έγγραφα ή άλλα στοιχεία που γίνονται γνωστά στις αρμόδιες αρχές κατά το στάδιο της προκαταρκτικής εξέτασης, της έκτακτης προανάκρισης και γενικότερα της ποινικής προδικασίας».(βλ ΣτΕ 2765/2020,1635/2019) 5.Σύμφωνα με το άρθρο 7 του ν 4596/2019: Πρωτόκολλο Σύμβασης Προάσπισης των Δικαιωμάτων/ Οδηγ. 2016/343:Τεκμήριο αθωότητας κλπ « Δημόσιες αναφορές στην ενοχή προσώπου (άρθρα 4 και 10 παρ. 1 της Οδηγίας 2016/343/ΕΕ)Ο ύποπτος ή κατηγορούμενος έχει δικαίωμα να ασκήσει αγωγή αποζημίωσης ενώπιον του αρμόδιου δικαστηρίου, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 105 και 106 του Εισαγωγικού νόμου του Αστικού Κώδικα, προς αποκατάσταση της βλάβης, την οποία υπέστη εξαιτίας της προσβολής του τεκμηρίου αθωότητάς του από δηλώσεις δημόσιων αρχών που έλαβαν χώρα σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας πριν την έκδοση της απόφασης σε πρώτο ή δεύτερο βαθμό, οι οποίες αναφέρονται κατά τρόπο άμεσο στην εκκρεμή ποινική διαδικασία και είτε παροτρύνουν το κοινό να πιστέψει στην ενοχή του είτε προβαίνουν σε εκτίμηση των πραγματικών περιστατικών με την οποία προδικάζουν τη δικαστική κρίση της υπόθεσης.» 

Κατ’ αρχήν η προστασία του τεκμηρίου αθωότητάς ως περιεχομένου της ανωτέρω οδηγίας, αποτελεί πλέον κανόνα δικαίου της Ενώσεως ο οποίο αποτελεί, κατ` αρχήν, τη δικονομική έκφανση του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας

6. Το τεκμήριο αθωότητας αποτελεί οχι  μόνον ένα θεμελιώδες δικαίωμα του κατηγορουμένου να τεκμαίρεται αθώος μέχρι τη νόμιμη απόδειξη της ενοχής του, αλλά είναι ταυτόχρονα μία ανεξάρτητη υποχρέωση της πολιτείας, αφού διαθέτει αυτόνομη εγγυητική λειτουργία, με την έννοια ότι, σε περίπτωση προσβολής του, αναιρείται ο δίκαιος χαρακτήρας της δίκης, ακόμη και αν έχουν γίνει σεβαστές όλες οι υπόλοιπες, προβλεπόμενες από τη διάταξη του άρθρου 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ, αρχές και εγγυήσεις.

 Πρέπει να επισημάνουμε ότι σε περίπτωση αθώωσης το τεκμήριο αθωότητος είναι αμάχητο