Ο ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ και Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ ΤΟΥ.

 

Ο ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ  και Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ ΤΟΥ.

Του Αντώνη Π. Αργυρού, Δικηγόρου ΑΠ.

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

 

Η μελέτη αυτή κρίθηκε αναγκαία, στις σημερινές δύσκολες εποχές για το δικηγορικό Σώμα που μαζί με τις υπόλοιπες κοινωνικές ομάδες υφίσταται τις δύσκολες συνέπειες της τεράστιας δημοσιονομικής κοινωνικής, οικονομικής, πολιτικής και διαρκούς κρίσης-«καταστάσεως ανάγκης».

Ο ν. 4194/2013 για τον Κώδικα Δικηγόρων (Α΄ 208) ορίζει στο άρθρο 1 ότι “1. Ο δικηγόρος είναι δημόσιος λειτουργός. Το λειτούργημά του αποτελεί θεμέλιο του κράτους δικαίου ...”, στο άρθρο 2 ότι “Ο δικηγόρος είναι συλλειτουργός της δικαιοσύνης. Η θέση του είναι θεμελιώδης, ισότιμη, ανεξάρτητη και αναγκαία για την απονομή της”,

Ο  συνήγορος  του  Λουδοβίκου 16ου, πρόεδρος του σώματος των Δικηγόρων του Παρισιού, που ορίστηκε από αυτούς να τον υπερασπισθεί στη Συνέλευση του λαού, άρχισε την αγόρευση του ενώπιον της – εχθρικά προκατειλημμένης – για τον κατηγορούμενο Συνέλευσης με τη φράση: «υποβάλλω στη Συνέλευση την αλήθεια και το κεφάλι μου. Μπορείτε να διαθέσετε το κεφάλι μου, αφού όμως ακούσετε την αλήθεια». Πρόκειται για μια υπέροχη εικόνα της αποστολής του Δικηγόρου. Επικαλείται και προσάγει την αλήθεια και γι’ αυτή θυσιάζει και το κεφάλι του. Ό,τι πολυτιμότερο δηλαδή διαθέτει σ΄ αυτή τη ζωή.

Με τέτοιο πάθος και με τέτοιο πνεύμα αυτοθυσίας πορευέται ο δικηγορικός κόσμος στον κοινό δρόμο της Δικαιοσύνης. Μπορεί να είναι - και είναι αναμφίβολα - ανηφορικός και δυσβάστακτος. Μπορεί κάποτε να μας εκτρέπει από την ευθεία είτε εμάς, είτε εσάς. Μπορεί μερικές φορές να μας ποτίζει με πικρίες ή απογοητεύσεις. Όλα αυτά είναι ανθρώπινα και αναμενόμενα. Κατά πως έλεγε ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος: «η ανθρώπινη δικαιοσύνη δεν είναι θεία, γι’ αυτό δικαιούται να σφάλλει. Εκείνο που κανένας μας δεν δικαιούται να κάνει, είναι να εγκαταλείψει τον αγώνα για την αλήθεια και τη Δικαιοσύνη.».

  Ο Ελευθέριος Βενιζέλος σε μια συνέντευξη που παραχώρησε το 1919, έλεγε: «Κατ' επανάληψιν διηρωτήθην εάν θα έπρεπε να είμαι δικηγόρος κατ' επάγγελμα και επαναστάτης κατά διαλείμματα ή και αντιστρόφως. Αφ' ης όμως οι συμπολίται μου συνάντησαν αντίστασιν εις τας προσπάθειας των δια την ένωσιν της Κρήτης με την μητέρα Ελλάδα, φυσικά έγινα πλέον επαναστάτης κατ' επάγγελμα»

Έχω την εντύπωση πως ο Εθνάρχης έδωσε το παράδειγμα του ιδανικού δικηγόρου και κατά τον Εισαγγελέα του ΑΠ   Ε. Κρουσταλλάκη^[1]: «ο ιδανικός δικηγόρος - και κατά προέκταση ο άξιος της αποστολής του Δικηγορικός Σύλλογος –πρέπει να συγκροτείται  από επαναστάτες κατά διαλείμματα, που από την αποστολή τους είναι, οφείλουν να μετατρέπονται σε επαναστάτες κατ' επάγγελμα, κάθε φορά που διαπιστώνουν τη φαλκίδευση των αρχών του κράτους δικαίου ή την παραβίαση των ατομικών ελευθεριών και των κοινωνικών δικαιωμάτων των πολιτών, κάθε φορά που βλέπουν την απονομή της Δικαιοσύνης να χωλαίνει και την εφαρμογή των κανόνων του ουσιαστικού δικαίου να μη ανταποκρίνεται στις κοινωνικές ανάγκες.»

Ο Γκαίτε άσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου επί τέσσερα χρόνια (1771-1775), στην πατρίδα του, τη Φρανκφούρτη.

 Ο Γκαίτε μας έδωσε τον αμεσότερο και ωραιότερο χαρακτηρισμό του ρόλου του δικηγόρου απέναντι του εντολέως του και της κοινωνίας: «Advocatus –έλεγε– σημαίνει εκείνον τον οποίον επικαλείται τις, από το ad vocare, εκείνος την βοήθεια του οποίου ζητεί τις. Γερμανιστί Rechtsanwalt, ή μάλλον –διά να εκφρασθώ κυριολεκτικώτερον– Rechtsfreund, ο φίλος του δικαίου, ο βοηθός, ο φίλος εις το πεδίον του δικαίου, δηλαδή εις το πεδίον της ζωής ολοκλήρου. Υπηρέτης, βοηθός, σύμβουλος, παραστάτης, υπερασπιστής, με μια λέξη ολόκληρος ο άνθρωπος. Ο δικηγόρος δεν ζη την ιδική του ζωή, αλλά την ζωή του άλλου, του πελάτου του· την έγνοια, την ανάγκη, την απελπισία, την προσβολή και τον πόνο του άλλου, όλα αυτά τα υιοθετεί, τα κάμνει ιδικά του και αναλύεται μέσα εις τα συναισθήματα αυτά. Η επιτυχία του αποτελεί την ευτυχία του, η αποτυχία του τη λύπη του. Να υπερασπίζεται το εμπιστευθέν εις αυτόν δίκαιον, να καταπολεμεί την εις αυτό αντιτιθεμένην αδικίαν, να είναι πιστός και ευθύς μέχρι τελευταίας του πνοής, ιδού τι ωρκίσθη να τηρεί και τι ανέγραψαν ο δικηγόρος ως έμβλημα εις την σημαίαν του»

Αυτός λοιπόν ο δικηγόρος βρίσκεται και πάλι στο «απόσπασμα»^[2]

Ο Δ.Σ.Α βρίσκεται πρωτοπόρος στην υπεράσπιση των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων , όπως το έπραξε  στο παρελθόν και συνεχίζει μέχρι σήμερα υποστηρίζοντας και πειθαρχώντας στις ευγενικές και μαχητικές  παραδόσεις του δικηγορικού Σώματος. Άλλωστε η Ιστορία του τόπου αυτού έχει αναφέρει πολλά παραδείγματα που το δικηγορικό Σώμα βρέθηκε στην πρωτοπορία των κοινωνικών και εθνικών αγώνων και πλήρωσε ακριβά και με αίμα το τίμημα.

Ο ρόλος αυτός του δικηγόρου και των δικηγορικών συλλόγων, σαν  μαχητή και υπερασπιστή των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων πρέπει είναι κυρίαρχος και να  συμπληρώνει την  βασική ιδιότητα του   δικηγόρου ως  «συλλειτουργού της δικαιοσύνης»^[3]. Οι δικηγορικοί Σύλλογοι αλλά και μεμονωμένοι δικηγόροι έδωσαν και δίνουν σε όλη την διάρκεια του Εθνικού μας βίου στους Εθνικούς Αγώνες και πολλαπλές μάχες  για την υπεράσπιση των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων σε όλες τις εποχές.  Δεν είναι λίγοι νεκροί δικηγόροι σ’ όλους  στους πολέμους, στην Αντίσταση και στους Κοινωνικούς Αγώνες. Μέσα στα πλαίσια αυτά ο ΔΣΑ, με μαχητικές παρεμβάσεις αλλά και με την άσκηση νόμιμων ενδίκων μέσων παρεμβαίνει για την προστασία των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων των Πολιτών. Αυτό έπραξε και στην προκειμένη περίπτωση. Πολλές παρεμβάσεις του ΔΣΑ είχαν ευτυχή κατάληξη, όπως στην περίπτωση  της με αριθμό  3944/2015 Απόφασης του ΣτΕ, άλλες όμως όχι. Πάντως οι παρεμβάσεις αυτές έδωσαν φωνή στη Κοινωνία, που αδυνατούσε η ιδία να  ασκήσει ένδικα μέσα για λόγους προφανείς και απέδωσαν την πραγματική διάσταση του μαχητή δικηγόρου.

Το ΕΔΔΑ στη υπόθεση EZELIN c. FRANCE (Requête no11800/85)  έκρινε ότι ο δικηγόρος είναι "Συλλειτουργός της δικαιοσύνης".

Η Ευρωπαϊκή Ημέρα Δικηγόρου καθιερώθηκε το 2014 και γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 10 Δεκεμβρίου (συμπίπτει με την Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων), με πρωτοβουλία του Συμβουλίου των Δικηγορικών Συλλόγων της Ευρώπης (CCBE). Στόχος της είναι να τονισθούν οι κοινές αξίες που συνδέουν όλους τους Ευρωπαίους Δικηγόρους, αλλά και ο κρίσιμος ρόλος που διαδραματίζουν ως υπερασπιστές του δικαίου και εγγυητές της πρόσβασης των πολιτών στη Δικαιοσύνη.

Δυστυχώς  η Ελληνική νομολογία προσπάθησε και εν μέρει το «επέτυχε» και με την απόφαση την με αριθμό. 1694/2018  χωρίς ιδιαίτερες αντιστάσεις των διανοουμένων του Νομικού Κόσμου, να περιορίσει την  δυνατότητα προσφυγής των δικηγορικών Συλλόγων στα δικαστήρια αποκλειστικά και  μόνο στην προάσπιση των συμφερόντων των μελών τους.

Αυτό είναι μια ήττα, «ένα νέο «Ματζικερτ^[4]» για την προστασία της Κοινωνίας και αυτό είναι μια στρατηγική ήττα της Κοινωνίας. Όμως η νομολογία  «επέτυχε» προσωρινά πιστεύω, μια ακόμη εξαιρετικά δυσάρεστη απόφαση  και σε βάρος των δικηγόρων που τους έβαλε «στο απόσπασμα». Οι δικηγόροι αγωνίζονται να κερδίσουν τη χαμένη τους ελπίδα το 2018 και να παραμείνουν ζωντανοί στη δικηγορία, παρά τα μαύρα σύννεφα της κρίσης. Η κρίση έχει κάνει καθημερινό αγώνα πλέον, την παραμονή στη δικηγορία. Τα ποσοστά των δικηγόρων με μηδενικές παραστάσεις χρόνο με το χρόνο αυξάνουν. Η συνταξιοδότηση έχει καταστεί αδιανόητη υπόθεση. Τι μπορεί άραγε να πει κανείς σ’ έναν νέο δικηγόρο;

 

Χωρίς Ελπίδα Διαφυγής

Σημειώνω ότι δεν εκπόνησα κάποια ιστορική μελέτη, αλλά ένα χρονικό, μια προσπάθεια καταγραφής μιας ιστορίας σπάνιας, ανθρώπων που αγωνίζονται καθημερινά για την επιβίωση τους και παράλληλα σε κρίσιμες στιγμές μπαίνουν στην πρωτοπορία των αγώνων  και στην θυσία ακόμη.

Λυπούμαι που δεν μπορώ να είμαι  «αντικειμενικός» και προτιμώ  να μιλήσω με την προσωπική μου εμπειρία από τα χρόνια που ασκώ το λειτούργημα. Διευκρινίζω ότι ίσως κάποιοι απογοητευθούν, αλλά θα πρέπει από την αρχή να δηλωθεί ότι «μυστικά» και «αποκαλύψεις» πρόσφατων μεγάλων υποθέσεων δεν υπάρχουν.

Δυστυχώς δεν διαθέτω μεγάλες ελπίδες για αλλαγή της στάσης της Πολιτείας και μέρους της Δικαιοσύνης  απέναντι στο χειμαζόμενο από την ανεργία και την μιζέρια  δικηγορικό Σώμα. Η κρίση υπήρξε καταλύτης, η δικηγορία είναι στο απόσπασμα.

 «Το μόνο σίγουρο είναι ότι αυτή δεν είναι η δικηγορία που ονειρεύτηκα, σπούδασα, δούλεψα κι αγάπησα^[5]».

Όμως οι δικηγόροι,

«Πρέπει να χτυπούμε, να χτυπούμε τη μοίρα μας, ως ν' ανοίξουμε πόρτα, να γλιτώσουμε!»

(Ν.Καζαντζακη «Αναφορά στον Γκρέκο»)

 

                           

 

 

Η  ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ

1. ΟΙ ΔΙΚΗΓΟΡΟΙ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ.

 

Ο πρώτος Πρόεδρος του Αρείου Πάγου ήταν ο Χριστόδουλος Κλωνάρης (1788-1849), δικηγόρος στην πόλη του Ναυπλίου και Υπουργός Δικαιοσύνης στην κυβέρνηση του Ιωάννου Καποδίστρια.

Από το 1864, με την πρώτη κατοχύρωση στο Σύνταγμα του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι, και το 1865, ιδρύθηκε ο πρώτος δικηγορικός σύλλογος ως σωματείο, ως την ψήφιση του νόμου «Περί δικηγορικών συλλόγων» το 1908. Ο νόμος ΓΤΙΖ΄ (3317) περί δικηγορικών συλλόγων, βασισμένος ουσιαστικά στο νομοσχέδιο που είχε συντάξει ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών το 1896, ψηφίσθηκε τελικά τον Δεκέμβριο του 1908. Πρώτος πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου εκλέχθηκε ο Κωνσταντίνος Έσσλιν^[6] και αντιπρόεδρος ο Κωνσταντίνος Ρακτιβάν.

 Ο Κωνσταντίνος Ρακτιβάν, Δικηγόρος ήταν  ο πρώτος Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, συνέδεσε το όνομά του τόσο με την ίδρυση του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών όσο και με την εν γένει λειτουργία του από τις πλέον υπεύθυνες θέσεις του αντιπροέδρου (1909) αλλά και επί τρία συναπτά έτη (1910,1911,1912) του Προέδρου του. Το 1912 διαδέχεται τον μέγα νομομαθή Ν. Δημητρακόπουλο στο Υπουργείο Δικαιοσύνης (έως το 1913), Το 1928 η ο Κ. Ρακτιβάν διορίζεται, από τον Ελ. Βενιζέλο, ως πρώτος Πρόεδρος του ΣτΕ. 

 Ο ΔΣΑ  με συνεχείς παραστάσεις και επαφές με την πολιτική και δικαστική εξουσία, ο εργάστηκε στην κατεύθυνση της βελτίωσης των συνθηκών εργασίας των δικηγόρων πιέζοντας ιδιαίτερα για τα εργασιακά δικαιώματά τους, όπως λ.χ. για την καθιέρωση ωραρίου λειτουργίας των δικαστηρίων. Στο πλαίσιο αυτό διατύπωσε εξαρχής προτάσεις για την ταχύτερη και καλύτερη απονομή της δικαιοσύνης σε συνεργασία με τους υπόλοιπους δικηγορικούς συλλόγους της χώρας. Στις δεκαετίες 1950 και 1960 και 1974-σήμερα ο Δικηγορικός Σύλλογος τοποθετήθηκε σε μείζονα πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα ερχόμενος σε αντιπαράθεση και με την εκτελεστική εξουσία. Σημειώνουμε ενδεικτικά το ζήτημα των εκτοπίσεων αλλά και των δικών περί κατασκοπείας, της ετεροδικίας του προσωπικού των αμερικάνικων βάσεων στην Ελλάδα, των δικαιωμάτων των πολιτικών κρατουμένων. Παράλληλα ο Σύλλογος επενέβη σε μια σειρά από δίκες, όπως στη δίκη των Αεροπόρων το 1953, ζητώντας τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των κατηγορουμένων και των Δικηγόρων τους.

Το 1952 με την πρωτοβουλία  του Αρχιεπισκόπου Κύπρου Μακάριου Γ΄, ο κυπριακής καταγωγής δημοσιογράφος Αχιλλέας Κύρου και οι δικηγόροι Σάββας^[7] και Σωκράτης Λοϊζίδης^[8], ήταν οι πρωταγωνιστές του απελευθερωτικού αγώνα της Κύπρου.. Ως προς τον ένοπλο αγώνα, ο Σάββας και Σωκράτης Λοϊζίδης υπήρξαν από τους πρωτεργάτες της προπαρασκευής του, συνεργαζόμενοι στενά και μυστικά τόσο με τον αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ' όσο και με τον συνταγματάρχη Γεώργιο Γρίβα-Διγενή αρχηγό της ΕΟΚΑ. Όταν δε τον Ιανουάριο του 1955 ανακαλύφθηκε από τους Άγγλους στην Κύπρο το πλοιάριο «Άγιος Γεώργιος» μεταφέροντας οπλισμό, μεταξύ εκείνων που συνελήφθησαν ήταν και ο αδελφός του Σάββα Λοϊζίδη, Σωκράτης.

Υπήρξε ενεργή η παρουσία του Συλλόγου Σε  όλα τα μεγάλα εθνικά θέματα, με κυρίαρχο το Κυπριακό, αλλά και την διεκδίκηση των  Γερμανικών  αποζημιώσεων^[9]. Ο Σύλλογος πρωτοστάτησε στη διεθνοποίηση του θέματος μέσα από την συζήτησή του σε διεθνή νομικά συνέδρια και ενώσεις, αλλά και με την ενεργητική συμμετοχή των μελών του σε συλλαλητήρια και δυναμικές εκδηλώσεις που συντάραξαν την Αθήνα ιδιαίτερα τη δεκαετία του 1950  αλλά και μετά τη μεταπολίτευση 1974.

Πέρα από τη δημόσια παρουσία του ο ΔΣΑ συμμετείχε ενεργά στην προαγωγή του νομικού πολιτισμού της χώρας και στην επιστημονική θωράκιση των μελών του. Το 1953 αποφασίστηκε η έκδοση των δυο περιοδικών οργάνων του, του Νομικού Βήματος και του Κώδικα Νομικού Βήματος, τα οποία από τότε, σταθερά και αδιάλειπτα ενημερώνουν τα μέλη του δικηγορικού σώματος. Παράλληλα την περίοδο αυτή εμπλουτίστηκε και οργανώθηκε περαιτέρω η Βιβλιοθήκη του Συλλόγου.

 

 

1.1.-ΔΙΚΗΓΟΡΟΙ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

 

Δικηγόρος υπήρξε ο Εθνάρχης Ελευθέριος Βενιζέλος. 

Μέλη του ΔΣΑ υπήρξαν μεταξύ πολλών επιφανών  δικηγόρων, πρωταγωνιστές της Ελληνικής Ιστορίας (ενδεικτικά οι αναφερόμενοι) ο Παναγής Τσαλδάρης, ο Κωνσταντίνος Δεμερτζής, ο Ανδρέας Μιχαλακόπουλος, ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου, ο Αλέξανδρος Σβώλος, ο Ηλίας Ηλιού, ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, ο Γεώργιος Ράλλης, ο Ξενοφών  Ζολώτας, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ο Κώστας Σημίτης, ο Κάρολος Παπούλιας, η καθηγήτρια Άννα Ψαρούδα Μπενάκη, ο Κώστας Στεφανάκης, οι Κωνσταντίνος Παπακωσταντίνου ,^[10] Μιχάλης Παπακωσταντίνου  και τόσοι άλλοι, όπως ο Προκόπης Παυλόπουλος .

Δικηγόροι υπήρξαν: ο Εμμανουήλ Μπακλατζής.^[11], ο Κωσταντίνος Στεφανόπουλος, η Ελένη Σκούρα, ^[12]ο Σωτήριος Σωτηρόπουλος^[13], ο Γεώργιος Γούναρης,^[14] αλλά και ο Τάκης Βαρβιτσιώτης ^[15], ο Δημήτριος Γόντικας.

 

1.1.2.-ΟΙ ΗΡΩΕΣ- ΜΑΡΤΥΡΕΣ  ΔΙΚΗΓΟΡΟΙ:

 

Στην ένδοξη ιστορία του ο δικηγορικός κόσμος έδωσε πολλούς ήρωες και μάρτυρες στους Εθνικούς και Κοινωνικούς Αγώνες  :

Είναι το θάρρος του δικηγόρου Γεωργίου Γιατράκου, που κρατούμενος ων στις Φυλακές της Τρίπολης μαζί με τους άλλους Λάκωνες, όταν κλήθηκε, προκειμένου να αφεθεί ελεύθερος, να υπογράψει δήλωση με την οποία δεσμευόταν ότι δεν θα αναμιχθεί σε καμία αντιστασιακή κίνηση, δήλωσε με αφοπλιστική ειλικρίνεια ότι δεν μπορούσε να το κάνει, διότι έτσι και αλλιώς δεν θα τηρούσε τον λόγο του και εκτελέσθηκε.^[16]

Εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς  για την αντιστασιακή τους δράση (ενδεικτικά οι αναφερόμενοι): Ιωάννης Χαραλ. Κατεβατής^[17], (+ 7-1-1943), Αλέξανδρος Mix. Καΐρης^[18],  (+ 2-11-1943), Ανδρέας Διον. Καλύβας (+ 2-9-1944), Αλέξανδρος Νικολ. Ιωαννίδης, (+ 8-9-1944) και Κωνσταντίνος Χρ. Σύρρος (+ 30-3-1944),δικηγόροι μέλη του ΔΣΑ . Ο Πρόεδρος του Δικηγορικού συλλόγου Ηρακλείου Τίτος Γεωργιάδης εκτελέσθηκε το 1942 από τους Γερμανούς. Ο Εξάρχου Αργύριος, από την Φλώρινα, Δικηγόρος εκτελέσθηκε από τους Γερμανούς στις 23 Αυγούστου 1944. Στις 21/9/1943 εκτελέσθηκε στην Καλαμάτα  ο δικηγόρος Αριστείδης (Ρούλης) Σαλαβράκος.

Αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης: Μεταξύ πολλών δικηγόρων αντιστασιακών, ήταν και οι αείμνηστοι Πρόεδροι του ΔΣΑ Ευάγγελος Μαχαίρας^[19] και Ευάγγελος Γιαννόπουλος.

 Ας μην λησμονούμε ότι ο Λάκης Σάντας που κατέβασε μαζί με τον Μ. Γλέζο την χιτλερική σημαία από την Ακρόπολη τον Μάη του 1941 ήταν φοιτητής της Νομικής

Πληθώρα δικηγόρων πήραν μέρος στον αντιδικτατορικό αγώνα και φυλακίσθηκαν και εξορίσθηκαν όπως ο Φοίβος Ιωαννίδης, ο Νίκος Κωνσταντόπουλος, ο Βαγγέλης Κουρής, ο Πεπονής Αναστάσιος και τόσοι άλλοι γνωστοί και άγνωστοι. Ο Νικηφόρος Μανδηλαράς (19 Φεβρουαρίου 1928 - 18 Μαΐου 1967) ήταν ένας μαχητής δικηγόρος. Είναι περισσότερο γνωστός ως δικηγόρος υπερασπίσεως στη δίκη για την υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ, ενώ δολοφονήθηκε υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες, καθώς προσπαθούσε να διαφύγει από την Ελλάδα, όπου κινδύνευε να συλληφθεί από το καθεστώς της δικτατορίας.

Στις 21 Φεβρουαρίου 1973, 4.000 φοιτητές καταλαμβάνουν το κτίριο της Νομικής Αθηνών. Από την ταράτσα του κτιρίου καλούν το λαό της Αθήνας να συμπαρασταθεί στον αγώνα τους για δημοκρατικές ελευθερίες.

Για μια ακόμα φορά ο Δ.Σ.Α βρέθηκε πρωτοπόρος στην υπεράσπιση των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, όπως το έπραξε  στο πρόσφατο παρελθόν σε σημαντικές υποθέσεις με δημόσιο ενδιαφέρον και συνεχίζει μέχρι σήμερα υποστηρίζοντας και πειθαρχώντας στις ευγενικές και μαχητικές  παραδόσεις του δικηγορικού Σώματος. Άλλωστε η Ιστορία του τόπου αυτού έχει αναφέρει πολλά παραδείγματα που το δικηγορικό Σώμα βρέθηκε στην πρωτοπορία των κοινωνικών και εθνικών αγώνων και πλήρωσε ακριβά και με αίμα το τίμημα. Η νέα εποχή που εξελίσσεται, μας έχει οδηγήσει στο να αμφισβητούμε αξίες και ιδέες που επί χρόνια θεωρούσαμε δεδομένες.

 Σ’ όλον το κόσμο οι δικηγόροι διώκονται για τις ιδέες τους Λίγες μόλις ημέρες μετά τον θάνατο της Εμπρού Τιμτίκ, της δικηγόρου που έκανε 238 ημέρες απεργία πείνας μετά την καταδίκη της για «ένταξη σε τρομοκρατική οργάνωση» γιατί υπερασπιζόταν πολιτικά διωκόμενα πρόσωπα και εργαζόμενους που είχαν διαφορές με τους εργοδότες τους, ο Τούρκος πρόεδρος δήλωσε ότι «ένας δικηγόρος ο οποίος υπερασπίζεται τρομοκράτες δεν πρέπει να είναι τρομοκράτης».

Είναι άδικο ένας κόσμος που μάχεται για την επιβίωση του σκληρά και υπερασπίζεται την δικαιοσύνη και τους λειτουργούς της και την κοινωνία  με συγκεκριμένες πράξεις και συμπεριφορές και να αδικείται τόσο κατάφωρα σε μια εποχή που μάλλον επιβάλλεται κοινωνική συσπείρωση και πίστη στη δικαιοσύνη.

 

1.1.3.-Η ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ

 

Ο πρώην Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Ευάγγελος Κρουσταλάκης^[20], ένας άξιος δικαστής που τίμησε το λειτούργημά του και έμεινε πιστός στον όρκο του σε κρίσιμες για τη χώρα και τη Δικαιοσύνη στιγμές, κατά το χαιρετισμό που απηύθυνε - υπό την ιδιότητά του ως Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου - στη συνεδρίαση της Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος, που έλαβε χώρα στο Ηράκλειο στις 2 Νοεμβρίου 2002, οριοθέτησε το ρόλο του Δικηγόρου ως συλλειτουργού στην απονομή της Δικαιοσύνης και αναφέρθηκε στην υψηλή αποστολή του θεσμικού του ρόλου, σημειώνοντας τα ακόλουθα:

 «Σε μια  δημοκρατική  κοινωνία ο  Δικηγόρος έχει να  επιτελέσει το ύψιστο λειτούργημα. Λειτούργημα που συνδέεται με την ανακάλυψη της αλήθειας και με την εφαρμογή των κανόνων του δικαίου. Και έχει να υλοποιήσει ένα έργο που στοχεύει στην υπεράσπιση των ατομικών ελευθεριών και των κοινωνικών δικαιωμάτων των πολιτών. Μπροστά στην πραγματικότητα της πολύπλοκης νομοθεσίας, η ισότητα των ανύποπτων πολιτών θα ήταν κενό γράμμα αν δεν υπήρχε η βοήθεια του νομικού συμπαραστάτη, του Δικηγόρου, ο οποίος επιτυγχάνει να εξισώσει τους εκ των πραγμάτων άνισους μεταξύ τους πολίτες, που είναι ακόμη πιο άνισοι και αισθάνονται ανίσχυροι έναντι της ποικιλόμορφης εξουσίας.

Μεγάλος ο ρόλος των Δικηγόρων στο χώρο της Δικαιοσύνης. Υψηλή η αποστολή των Δικηγορικών συλλόγων στη σύγχρονη κοινωνία.

Αντίστοιχες και οι μεγάλες ευθύνες σας. Είσαστε οι φυσικοί υπερασπιστές της δικαστικής ανεξαρτησίας και οι κυματοθραύστες απέναντι στα κύματα αμφισβήτησης του κύρους της Δικαιοσύνης. Η Δικαιοσύνη δεν είναι υπόθεση μόνο των δικαστικών λειτουργών (των Δικαστών και των Εισαγγελέων). Είναι και δική σας ευθύνη και μέριμνα. Είμαστε μαζί αναγκαίοι συμμέτοχοι στην ικανοποίηση του αιτήματος ορθής απονομής της Δικαιοσύνης. Δεν μπορεί παρά να είμαστε και αναγκαίοι ομόδικοι στην αξίωση για δίκαιες δίκες. Δεν έχει κανένας μας το δικαίωμα να μονοπωλεί την αγάπη για τη Δικαιοσύνη.

Ο Ελληνικός λαός στο όνομα του οποίου απονέμεται η Δικαιοσύνη, μας την έχει εμπιστευθεί και απαιτεί να μη γίνεται μάρτυρας «σκηνών ζηλοτυπίας», οι οποίες μπορεί κάποτε να σημαίνουν υπερβολική αγάπη προς την κοινή μας «αγαπημένη» τη Δικαιοσύνη, δεν παύουν όμως να είναι πάντοτε εκδηλώσεις παθολογικές .»

 

 

 

 

1.1.4.-«Ο δικηγόρος είναι συλλειτουργός της δικαιοσύνης. Η θέση του είναι θεμελιώδης, ισότιμη, ανεξάρτητη και αναγκαία για την απονομή της.»^[21]

 Ο Δικηγόρος κατά τον ν. 4194/2013.  είναι συλλειτουργός της Δικαιοσύνης και  αποτελεί το βασικό θεμέλιο της διατήρησης της κοινωνικής συνοχής.  Ο δικηγόρος, χαρακτηρίζεται από το νόμο ως “δημόσιος λειτουργός” και “συλλειτουργός της δικαιοσύνης” και η θέση του ως “θεμελιώδης, ισότιμη, ανεξάρτητη και αναγκαία για την απονομή της”.(ΣτΕ1443/2019)

Από τις διατάξεις των άρθρων 45, 46, 48, 60 και 64 του Κώδικα περί Δικηγόρων (ν.δ. 3026/1954) προκύπτει ότι το δικηγορικό επάγγελμα έχει τον χαρακτήρα δημοσίου λειτουργήματος που συνδέεται, ως εκ της φύσεώς του, με την εύρυθμη απονομή της δικαιοσύνης και, για τον λόγο αυτόν, υπόκειται σε καθεστώς ρυθμίσεων, οι οποίες αποβλέπουν στην ευπρεπή άσκηση αυτού, ώστε να διαφυλάσσεται το κύρος του, αλλά και το κύρος της δικαιοσύνης.(ΣτΕ 999/2020) Στο πλαίσιο αυτό, οι δικηγόροι οφείλουν να ασκούν ευόρκως το λειτούργημά τους, να εκτελούν ευσυνειδήτως και επιμελώς τις εντολές που τους έχουν ανατεθεί και να επιδεικνύουν αξιοπρεπή συμπεριφορά, η οποία πρέπει να είναι σύμφωνη με τις παραδόσεις του δικηγορικού σώματος, ενώ υποχρεούνται περαιτέρω να συμμορφώνονται και προς τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας, τους εσωτερικούς κανονισμούς των δικηγορικών συλλόγων, των οποίων είναι μέλη, και τις λοιπές αποφάσεις των οργάνων διοικήσεώς τους (ΣτΕ 325/ 2018, 1087/2014)

Η άσκηση του δικηγορικού λειτουργήματος ανάγεται στην οργάνωση της απονομής της δικαιοσύνης και στην εμπέδωση της έννομης τάξεως, με παράλληλη διασφάλιση των δικαιωμάτων και ελευθεριών του ανθρώπου^[22]. Για τον λόγο αυτό, η μεν είσοδος στο δικηγορικό σώμα ακολουθεί το πρότυπο της εισόδου σε δημόσια υπηρεσία (διαγωνισμός, ορκωμοσία, προαγωγή), η δε άσκηση της δικηγορίας διέπεται από ειδικούς κανόνες (ασυμβίβαστα, πειθαρχική ευθύνη, εκπτώσεις, αμοιβές)^[23].

Ο χαρακτήρας δημοσίου λειτουργήματος^[24], που αναγνωρίζεται στο δικηγορικό επάγγελμα, απορρέει από την απευθείας σύνδεσή του με το σύστημα απονομής της δικαιοσύνης, δηλαδή μιας από τις τρεις θεμελιώδεις, κατά το άρθρο 26 του Συντάγματος, κρατικές λειτουργίες.

Ο Κώδικας περί Δικηγόρων καθιδρύει αυστηρά ασυμβίβαστες με το δικηγορικό λειτούργημα δραστηριότητες, όπως οι εμπορικές, επιβάλλει, δε σε περίπτωση παραβάσεως, πειθαρχικές κυρώσεις και αναστολή του λειτουργήματος για όλη τη διάρκεια της ασκήσεως δραστηριότητας ασυμβίβαστης με το δικηγορικό λειτούργημα και, εν γένει, ρυθμίζει την επαγγελματική λειτουργία του Δικηγόρου με έμφαση στον χαρακτήρα των καθηκόντων του, ως συλλειτουργού της δικαιοσύνης παρά στον χαρακτήρα της δικηγορικής δραστηριότητας ως καθαρώς βιοποριστικής/οικονομικής δραστηριότητας.

Κατά συνέπεια, ο νομοθέτης θέλησε τον Δικηγόρο συμπράττοντα λειτουργό της Δικαιοσύνης^[25] και απέκλεισε τον δικηγόρο έμπορο ή επιχειρηματία, με ρητές και σαφείς σχετικές νομοθετικές, αλλά και συνταγματικές αναφορές.^[26] 

 Κατά τις διατάξεις των άρθρων 80 και 26 παρ. 1 του Κώδικα περί Δικηγόρων –οι οποίες αποσκοπούν στη διαφύλαξη του κύρους του δικηγορικού λειτουργήματος και της ομαλής λειτουργίας της Δικαιοσύνης, με την άσκηση της δικηγορίας από πρόσωπα που διαθέτουν τα κατάλληλα ηθικά προσόντα– δεν είναι ανεκτή η άσκηση της δικηγορίας, ως ελεύθερου επαγγέλματος και δημοσίου λειτουργήματος, από πρόσωπα που, κατά την κατ’ αρχήν ανέλεγκτη δικαστικώς κρίση του νομοθέτη, δεν διαθέτουν, λόγω της αμετάκλητης καταδίκης τους για συγκεκριμένα ποινικά αδικήματα, την απαιτούμενη ηθική υπόσταση και το απαιτούμενο κύρος και δεν μπορούν να εμπνεύσουν εμπιστοσύνη στο πρόσωπό τους (βλ. ανωτ. ΣτΕ 1523/2017, πρβλ. ΣτΕ 1432/2019, 931/2018, 1524/2017, 3999, 2496/2015). Εξ άλλου, κατά την έννοια των ίδιων διατάξεων, σε συνδυασμό με τις διατάξεις των άρθρων 546 παρ. 2 και 462 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (Κ.Π.Δ.), που κυρώθηκε με τον ν. 1493/1950 (Α΄ 182) και αποδόθηκε στη δημοτική με το π.δ. 258/1986 (Α΄ 121), με τη δημοσίευση απόφασης του Αρείου Πάγου με την οποία απορρίπτεται αίτηση αναίρεσης καταδικαστικής απόφασης για αδίκημα που προβλέπεται στην παράγραφο 1 του ανωτέρω άρθρου 26, η καταδικαστική απόφαση καθίσταται αμετάκλητη και από το χρονικό αυτό σημείο επέρχεται η αυτοδίκαιη απώλεια της δικηγορικής ιδιότητας (βλ. Στε 2480/2018, 2333/2017).

 

 

 

 

 

 

 

 

2.1.Η ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ

 

2.1.5- Η ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΗΣ ΕΝΔΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΥΣ ΣΥΛΛΟΓΟΥΣ: 

 

 

Ο ρόλος του δικηγόρου και των δικηγορικών συλλόγων, σαν  μαχητή και υπερασπιστή των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων πρέπει να είναι κυρίαρχος και να  συμπληρώνει την  βασική ιδιότητα του   δικηγόρου ως  «συλλειτουργού της δικαιοσύνης»^[27]. Οι δικηγορικοί Σύλλογοι αλλά και μεμονωμένοι δικηγόροι έδωσαν και δίνουν σε όλη την διάρκεια του Εθνικού μας βίου  στους Εθνικούς Αγώνες και πολλαπλές μάχες  για την υπεράσπιση των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων σε όλες τις εποχές. Μέσα στα πλαίσια αυτά ο ΔΣΑ, με μαχητικές παρεμβάσεις αλλά και με την άσκηση νομίμων ενδίκων μέσων παρεμβαίνει για την προστασία των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων των Πολιτών^[28].

Οι παρεμβάσεις αυτές ασκούνται νόμιμα σύμφωνα με το άρθρο 199 του παλιού Κώδικα περί δικηγόρων ΝΔ 3026/1954: “ Εις τους Δικηγορικούς Συλλόγους και τα Διοικητικά Συμβούλια αυτών  ανήκουσι:  α)  Η  μέριμνα περί της εν γένει αξιοπρέπειας των Δικηγόρων  και της απονομής παρά πάσης αρχής του προς αυτούς οφειλομένου σεβασμού  κατά την ενάσκησιν του λειτουργήματος αυτών, β)  η  υποβολή  προτάσεων  και γνώμων αφορωσών εις την βελτίωσιν της νομοθεσίας εις την ερμηνείαν  και  την  εφαρμογήν αυτής. γ) η διατύπωσις παρατηρήσεων και κρίσεων ως  προς την απονομήν της δικαιοσύνης και δ) η συζήτησις  και  η  απόφασις  περί  παντός ζητήματος ενδιαφέροντος το Δικηγορικόν Σώμα ή τα μέλη του  Συλλόγου  ως  τοιαύτα  ή  ως  επαγγελματικήν  τάξιν  και  επί   παντός  γενικωτέρου ζητήματος Εθνικού ή Κοινωνικού περιεχομένου. ’’ ( Βλ. ΣτΕ 2257/2014, 3944/2015, 2080/2015,1984/87 πρβλ. ΣτΕ 3177/2007, 4576/1977 Ολομ., και ΑΠ 11/2011).

Σύμφωνα με το άρθρο 90  του νέου Κώδικα περί δικηγόρων Ν 4194/2013^[29] ορίζεται μεταξύ άλλων: «… ζ) Η άσκηση παρεμβάσεων ενώπιον δικαστηρίων και κάθε αρχής (στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και οι ανεξάρτητες αρχές) για κάθε ζήτημα εθνικού, κοινωνικού, πολιτισμικού, οικονομικού ενδιαφέροντος και περιεχομένου που ενδιαφέρει τα μέλη του συλλόγου ή το δικηγορικό σώμα γενικότερα, καθώς και για κάθε ζήτημα εθνικού, κοινωνικού, πολιτισμικού ή οικονομικού ενδιαφέροντος. Για την υλοποίηση και επίτευξη αυτού του σκοπού οι Δικηγορικοί Σύλλογοι μπορούν να υποβάλλουν αγωγή, κυρία ή πρόσθετη παρέμβαση, αναφορά, μήνυση, δήλωση παράστασης πολιτικής αγωγής, αίτηση ακύρωσης, ουσιαστική προσφυγή και γενικά οποιοδήποτε ένδικο βοήθημα και μέσο οποιασδήποτε φύσης κατηγορίας ενώπιον κάθε δικαστηρίου ποινικού, πολιτικού, διοικητικού ουσίας ή ακυρωτικού ή Ελεγκτικού οποιουδήποτε βαθμού δικαιοδοσίας στην Ελλάδα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και σε οποιονδήποτε διεθνές δικαστήριο. Επίσης για τα πιο πάνω ζητήματα μπορούν να παρεμβαίνουν, με οποιονδήποτε πρόσφορο τρόπο, σε κάθε αρμόδια αρχή στην Ελλάδα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και σε οποιανδήποτε άλλη υπηρεσία ή αρχή του διεθνούς δικαίου.»(Βλ. ΑΠ 1389/2017, 1147/2015 ΣτΕ 2457/2018, 3632/2015) 

 Χαρακτηριστική περίπτωση είναι ότι με  αίτηση Ακυρώσεως του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, το ΣτΕ  με την 3944/2015 Απόφαση του ακύρωσε την κοινή υπουργική απόφαση 1038460/2439/Β0010/15.4.2009 των υφυπουργών Εσωτερικών, Οικονομίας και Οικονομικών, περί απευθείας παραχώρησης έναντι ανταλλάγματος του δικαιώματος απλής χρήσης αιγιαλού, παραλίας, όχθης και παρόχθιας ζώνης μεγάλων λιμνών και πλεύσιμων ποταμών στους ΟΤΑ α' βαθμού. 

Για μια ακόμα φορά ο Δ.Σ.Α βρέθηκε πρωτοπόρος στην υπεράσπιση των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων. Άλλωστε η Ιστορία του τόπου αυτού έχει αναφέρει πολλά παραδείγματα που το δικηγορικό Σώμα βρέθηκε στην πρωτοπορία των κοινωνικών και εθνικών αγώνων. 

Οι παρεμβάσεις των δικηγορικών Συλλόγων  έδωσαν φωνή στη Κοινωνία, που αδυνατούσε η ιδία να  ασκήσει ένδικα μέσα για λόγους προφανείς και απέδωσαν την πραγματική διάσταση του μαχητή δικηγόρου. Σε καμιά περίπτωση δεν πρόκειται για «ACTIO POPULARIS^[30]», όπως επιχείρησε μέρος της νομολογίας να αποδώσει. Πρόκειται  περί δυνατότητος που ο νομοθέτης προσέδωσε στου Δικηγορικούς Συλλόγους αναγνωρίζοντας τον θεσμικό τους ρόλο και μάλιστα με την διάταξη του άρθρου 90 περ. στ του Ν.4194/2013 επιτρέπεται η άσκηση οποιουδήποτε ενδίκου βοηθήματος από τους δικηγορικούς συλλόγους  α) «για κάθε ζήτημα εθνικού, κοινωνικού, πολιτισμικού, οικονομικού ενδιαφέροντος και περιεχομένου που ενδιαφέρει τα μέλη του συλλόγου ή το δικηγορικό σώμα γενικότερα» β) «και για κάθε ζήτημα εθνικού, κοινωνικού, πολιτισμικού ή οικονομικού ενδιαφέροντος..» 

Σε κάθε όμως περίπτωση εμφανίζεται από πολλές πλευρές η τάση  περιορισμού, ακόμα και κατάργησης των παραπάνω ρυθμίσεων. Αυτό δείχνει η παγιωμένη νομολογία του ακυρωτικού που τείνει όμως να ανατραπεί από τις πρόσφατες ρυθμίσεις του νέου κώδικα δικηγόρων.

Στο παρελθόν σκληρή και άδικη κριτική έγινε από ορισμένους κύκλους στην άσκηση αυτής της αρμοδιότητος των Δικηγορικών Συλλόγων.  

Οι δικηγόροι δέχτηκαν πολλές φορές στο παρελθόν άγρια επίθεση, εν όψει της της θέσεως τους  για μεγάλα εθνικά και κοινωνικά ζήτημα και θέματα Δικαιοσύνης. Οι δικηγορικοί σύλλογοι της χώρας στο Πανελλήνιο Συνέδριό τους που συνήλθε στην Πάτρα τον Ιούλιο του έτους 1956, επεσήμαναν τους κινδύνους και ζήτησαν με ψήφισμά τους την άμεση ρύθμιση του θέματος που αφορά στην εύρυθμη λειτουργία της δικαιοσύνης. Οι δικηγορικοί σύλλογοι δεν έτυχαν καμιάς απαντήσεως στο αίτημά τους και έτσι επακολούθησε σε ένδειξη διαμαρτυρίας καθολική αποχή από τα καθήκοντα των δικηγόρων όλης της Ελλάδος από τα δικαστήρια, με αίτημα την αύξηση των αποδοχών των Δικαστών, στα πλαίσια του άρθρου 87 του Συντάγματος του 1952 και την εύρυθμη λειτουργία της Δικαιοσύνης . Το μισθολογικό καθεστώς των δικαστικών λειτουργών αποτέλεσε στο παρελθόν αιτία μεγάλης αντιδικίας μεταξύ της δικαστικής εξουσίας, από τη μια πλευρά και της νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας από την άλλη, αλλά και πηγή έντονης επιστημονικής συζήτησης και αμφισβήτησης. Το ζήτημα επέλυσε το δικαστήριο τού άρθρου 88 παρ 2 Σ με την αποφασιστική ψήφο των δικηγόρων (ιδετε τις αποφάσεις 1/2005 και 13/2006 του δικαστηρίου του άρθρου 88παρ 2 Σ)^[31]

Βασική επιδίωξη όμως του  δικηγορικού Σώματος, υπήρξε  πάντοτε η προάσπιση και υποστήριξη της δικαιοσύνης στο έργο Της.

2.2.6- Η ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ  ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΔΙΚΗΓΟΡΩΝ  ΣΤΗΝ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΤΩΝ ΑΤΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ :

2.2.6.1.-Έχει κριθεί ότι: η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, που κατοχυρώνεται και στο Σύνταγμα περιλαμβάνεται μεταξύ των ζητημάτων για τα οποία αναγνωρίζεται στους δικηγορικούς συλλόγους το δικαίωμα ασκήσεως ενδίκων βοηθημάτων κατά  το άρθρο 199 του ν.δ/τος 3026/1954 Κώδικα περί Δικηγόρων (Α΄ 235) και ήδη με το άρθρο 90  του νέου Κώδικα περί δικηγόρων Ν 4194/2013(βλ και ΣτΕ1984/2017 Επτ,757/2017, για θέματα αιγιαλού και παραλίας ΣτΕ3944/2015)..  Συνεπώς, με έννομο συμφέρον, ασκείται αίτηση Ακυρώσεως , εφόσον  με την προσβαλλόμενη πράξη θεσπίζονται ρυθμίσεις αντίθετες προς τη συνταγματική προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων (πρβλ. Ολ ΣτΕ2257/2014  4576/1977 ΣτΕ 686/2019,3632/2015)

2.2.6.2.- Με την Απόφαση υπ’ αριθμ. 2080/2015 ΣΤΕ κρίθηκε ότι: «….η Αίτηση ακύρωσης του π.δ. 28/2011 περί ίδρυσης Εφετείου Βορείου Αιγαίου με έδρα τη Μυτιλήνη, με έννομο συμφέρον από τον  δικηγορικό  σύλλογο  Σύρου. Η ίδρυση νέου δικαστηρίου πρέπει να σχετίζεται με την εύρυθμη λειτουργία της δικαιοσύνης και να προάγει την αποτελεσματικότητα της απονομής της.»

2.2.6.3.- Με την Απόφαση υπ’ αριθμ.  194/2020 ΣΤΕ κρίθηκε ότι: «..με έννομο συμφέρον ασκείται η κρινόμενη αίτηση από τον αιτούντα Δικηγορικό Σύλλογο, ο οποίος ισχυρίζεται ότι η επιχειρούμενη με τις πράξεις αυτές μεταβίβαση στην ΕΤ.Α.Δ. σημαντικού αριθμού ακινήτων, τα οποία αποτελούν πράγματα εκτός συναλλαγής, κατά παράβαση του άρθρου 196 του ν. 4389/2016, συνιστά ζήτημα γενικότερου κοινωνικού περιεχομένου με δυσμενείς επιπτώσεις στην τοπική κοινωνία και στην εύρυθμη λειτουργία της πόλης, όπου και η έδρα του.»

2.2.6.4.-ΣΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΜΝΗΜΟΝΙΟΥ^[32] 1  υπ’ αριθμ. 668/2012 ΣΤΕ (ΟΛΟΜ)

Στην Απόφαση 668/2012^[33] κρίθηκε: «… εν όψει της μέριμνας που, κατά την έννοια της διατάξεως του εδαφίου α` του ανωτέρω άρθρου 199 του Κώδικα περί Δικηγόρων, οι Δικηγορικοί Σύλλογοι πρέπει να επιδεικνύουν για την προστασία των συμφερόντων και του κύρους των μελών τους, ο αιτών Δικηγορικός Σύλλογος με έννομο συμφέρον ζητεί την ακύρωση της εχούσης εκτελεστό χαρακτήρα προσβαλλομένης υπ` αριθ. Φ80000/14254/1097/6.7.2010 κοινής υπουργικής αποφάσεως. Και τούτο διότι από την περικοπή των συνταξιοδοτικών παροχών, στην οποία αφορά η εν λόγω απόφαση, θίγονται τα συμφέροντα των μελών του, τα οποία ήταν ασφαλισμένα στο Ταμείο Νομικών και ήδη είναι ασφαλισμένα στο νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου «Ενιαίο Ταμείο Ανεξάρτητα

Απασχολούμενων», στο οποίο εντάχθηκε από 1.10.2008 το Ταμείο Νομικών (και ειδικότερα στον Τομέα Ασφάλισης Νομικών του κλάδου κύριας ασφάλισης του νέου Ταμείου, βλ. άρθρο 25 επ. του ν. 3655/2008, Α` 58), και πρόκειται να συνταξιοδοτηθούν από το εν λόγω Ταμείο, το οποίο υπάγεται στις ρυθμίσεις του άρθρου τρίτου παρ. 10 και επ. του ν. 3845/2010 και, κατ` ακολουθία, και στις ρυθμίσεις της ανωτέρω αποφάσεως (πρβλ. Σ.τ.Ε. Ολομ. 1462/1995, με την οποία έγινε δεκτό ότι ο και ήδη αιτών Σύλλογος με έννομο συμφέρον άσκησε αίτηση ακυρώσεως κατά κανονιστικών πράξεων, που αφορούσαν την απόδοση στον Λογαριασμό Αλληλεγγύης των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης κοινωνικών πόρων θεσπισθέντων υπέρ του Ταμείου Νομικών και του Ταμείου Προνοίας Δικηγόρων Αθηνών)».

Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΟΥ Μνημονίου 1 έφτασε μέχρι το ΕΔΔΑ^[34](Προσφυγές υπ’ αριθ. 57665/12 και 57657/12 Ιωάννα ΚΟΥΦΑΚΗ κατά Ελλάδας και ΑΔΕΔΥ κατά Ελλάδας) ^[35]

2.2.6.5- ΣΤΗ ΔΙΚΗ ΓΙΑ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΟΣ^[36]:

Στην Απόφαση υπ’ αριθμ. 2527/2013 ΣτΕ:  «.. εν όψει της μέριμνας που, κατά την έννοια της διατάξεως του εδαφίου α` του ανωτέρω άρθρου 199 του Κώδικα περί Δικηγόρων, πρέπει να επιδεικνύουν οι Δικηγορικοί Σύλλογοι για την προστασία των επαγγελματικών συμφερόντων των μελών τους, ο αιτών Δικηγορικός Σύλλογος με έννομο συμφέρον ζητεί την ακύρωση της εχούσης εκτελεστό χαρακτήρα προσβαλλομένης υπ` αριθ. ΠΟΛ.1167/2-8-2011 απόφασης του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών, κατά το μέρος που αυτή αφορά την επιβολή τέλους επιτηδεύματος σε όλους τους δικηγόρους, δεδομένου ότι από την επιβολή του τέλους αυτού θίγονται τα συμφέροντα των μελών του (πρβλ. Σ.τ.Ε. Ολομ. 668/2012), τα δε προβαλλόμενα με το έγγραφο απόψεων της διοίκησης προς το δικαστήριο περί ελλείψεως εννόμου συμφέροντος εκ μέρους του αιτούντος Δικηγορικού Συλλόγου είναι απορριπτέα ως αβάσιμα. …»

2.2.6.6- ΣΤΗ ΔΙΚΗ ΕΕΤΗΔΕ και αίτηση ακύρωσης της ΥΑ ΠΟΛ.1211/2011

Στις Αποφάσεις 3343/13και 3345/2013 ΣτΕ (βλ και υποσημείωση 30) κρίθηκε : «…ο αιτών Δικηγορικός Σύλλογος άνευ εννόμου συμφέροντος ζητεί την ακύρωση της προσβαλλομένης πράξεως και η κρινομένη αίτηση είναι απορριπτέα ως προς αυτόν ως απαράδεκτη..»

2.2.6.7.- ΔΙΚΗ ΜΝΗΜΟΝΙΟΥ 2^[37]:

Στην Απόφαση υπ’ αριθμ.  1283/2012 ΣτΕ κρίθηκε «…ο αιτών δικηγορικός σύλλογος με έννομο συμφέρον ζητεί την ακύρωση της έχουσας εκτελεστό χαρακτήρα προσβαλλόμενης Φ80000/14254/ 1097/6.7.2010 κοινής υπουργικής απόφασης. Και τούτο, διότι από την περικοπή των συνταξιοδοτικών παροχών, την οποία αφορά η εν λόγω απόφαση, θίγονται τα συμφέροντα των μελών του…»

2.2.6.8.- Η ΔΙΚΗ ΤΩΝ ΦΥΓΑΔΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΩΝ:

Ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών παρενέβη στην εκκρεμή δίκη ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας  προβάλλοντας με το δικόγραφο της παρεμβάσεως ότι “η υπόθεση των οκτώ Τούρκων αξιωματικών, που διέφυγαν με ελικόπτερο στην Ελλάδα ... λίγες ώρες μετά την καταστολή της απόπειρας ανατροπής της κυβέρνησης Ερντογάν, έχει εύλογα προκαλέσει το ενδιαφέρον της ελληνικής κοινής γνώμης. Η παροχή ασύλου σε πρόσωπα που διώκονται για την πολιτική δράση τους στην χώρα προέλευσής τους αποτελεί βασική αρχή του κράτους δικαίου, όπως αυτό γίνεται δεκτό στην ελληνική, στην ευρωπαϊκή έννομη τάξη και αποτελεί γενικά παραδεδεγμένο κανόνα δικαίου”.

 Το ΣτΕ στην σκέψη 10 Της Απόφασης του υπ’ αριθμ. 1694/2018  αναφέρει:

 « Επειδή, ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών παρεμβαίνει υπέρ του κύρους της προσβαλλομένης αποφάσεως προβάλλοντας με το δικόγραφο της παρεμβάσεως ότι “η υπόθεση των οκτώ Τούρκων αξιωματικών, που διέφυγαν με ελικόπτερο στην Ελλάδα ... λίγες ώρες μετά την καταστολή της απόπειρας ανατροπής της κυβέρνησης Ερντογάν, έχει εύλογα προκαλέσει το ενδιαφέρον της ελληνικής κοινής γνώμης. Η παροχή ασύλου σε πρόσωπα που διώκονται για την πολιτική δράση τους στην χώρα προέλευσής τους αποτελεί βασική αρχή του κράτους δικαίου, όπως αυτό γίνεται δεκτό στην ελληνική, στην ευρωπαϊκή έννομη τάξη και αποτελεί γενικά παραδεδεγμένο κανόνα δικαίου”. Με τα δεδομένα όμως αυτά, ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών δεν έχει έννομο συμφέρον προς άσκηση της υπό κρίση παρεμβάσεως με βάση την διάταξη του άρθρου 90 του Κώδικα Δικηγόρων καθόσον η προσβαλλόμενη απόφαση, η οποία είναι ατομική διοικητική πράξη, δεν θίγει τα συμφέροντα των μελών του ως επαγγελματικής τάξεως, ενώ η χορήγηση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας σε συγκεκριμένο αλλοδαπό, ανεξάρτητα από την υπηκοότητά του, δεν δύναται να θεωρηθεί ότι συνδέεται με βασική αρχή του κράτους δικαίου ή με ζήτημα γενικότερου εθνικού ενδιαφέροντος. Συνεπώς, για το λόγο αυτόν, η παρέμβαση του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών πρέπει να απορριφθεί ως απαράδεκτη. Κατά τη γνώμη, όμως, των Συμβούλων Δ. Σκαλτσούνη, Β. Αραβαντινού, Δ. Κυριλλόπουλου, Ο. Ζύγουρα, Θ. Αραβάνη, Η. Μάζου, Ρ. Γιαννουλάτου και της Παρέδρου Αικ. Ρωξάνα, ενόψει των ως άνω προσβαλλομένων ισχυρισμών, ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών με έννομο συμφέρον παρεμβαίνει υπέρ του κύρους της προσβαλλομένης αποφάσεως, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 90 περ. α΄, ζ΄ του Κώδικα Δικηγόρων, προς υπεράσπιση των αρχών του κράτους δικαίου, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται η παροχή καθεστώτος διεθνούς προστασίας, το οποίο συνάπτεται με τις διεθνείς υποχρεώσεις της Χώρας, στο πλαίσιο της Σύμβασης της Γενεύης του 1951 και του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου, το οποίο συγκροτείται από τις οδηγίες 2011/95/ΕΕ, 2013/32/ΕΕ και 2013/33/ΕΕ.»

Η παρέμβαση έγινε όπως προβλέπεται από το άρθρο 90 του Κώδικα Δικηγόρων (ν. 4194/2013 – Α΄208) .Το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο έκρινε με την ανωτέρω απόφαση του υπ’ αριθμ. 1694/2018  παρά την ανωτέρω σαφή νομοθετική ρύθμιση ότι «η προσβαλλόμενη απόφαση, η οποία είναι ατομική διοικητική πράξη, δεν θίγει τα συμφέροντα των μελών του ως επαγγελματικής τάξεως, ενώ η χορήγηση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας σε συγκεκριμένο αλλοδαπό, ανεξάρτητα από την υπηκοότητά του, δεν δύναται να θεωρηθεί ότι συνδέεται με βασική αρχή του κράτους δικαίου ή με ζήτημα γενικότερου εθνικού ενδιαφέροντος.».

Δημιουργεί προβληματισμό πώς το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο δέχθηκε την παραπάνω άποψη  που ουσιαστικά αδρανοποιεί την διάταξη του άρθρου 90 του ν 4194/2013 και θεωρεί ότι η περίπτωση των «ικετών  φυγάδων» από την αιμάσουσα γείτονα  δεν συνδέεται με βασική αρχή του κράτους δικαίου ή με ζήτημα γενικότερου εθνικού ενδιαφέροντος. Εύλογα έχουμε την απορία τι θα ήταν άραγε  εκείνο το συνταρακτικό  γεγονός που θα συνδέονταν με τα παραπάνω.

 

3.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ:

 

 Συμπερασματικά η νομολογία προσπάθησε και εν μέρει το «επέτυχε» χωρίς ιδιαίτερες αντιστάσεις του Δικηγορικού Σώματος, και των διανοουμένων του Νομικού Κόσμου, να περιορίσει την  δυνατότητα προσφυγής των δικηγορικών Συλλόγων στα δικαστήρια σύμφωνα με το άρθρο 90  του νέου Κώδικα περί δικηγόρων Ν 4194/2013 αποκλειστικά : 1) στην προάσπιση των συμφερόντων των μελών τους 2) στην προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος 3) την εύρυθμη λειτουργία της δικαιοσύνης 4) ζήτημα γενικότερου κοινωνικού περιεχομένου με δυσμενείς επιπτώσεις στην τοπική κοινωνία και στην εύρυθμη λειτουργία της πόλης.

4.ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Το 1360 ο Αρμενόπουλος  έγραψε την Εξάβιβλο, που ήταν μια σπουδαία συλλογή των Βυζαντινών νόμων. Το πρώτο κεφάλαιο της Εξαβίβλου τιτλοφορείται «Κριτών Προκατάστασις ή Περί Δικαιοσύνης». Στον ορισμό του δικαστή, που ο Αρμενόπουλος τον ονομάζει Κριτή, έτσι, λέει, όπως ονομάζεται και ο Θεός τον καλεί, για να μην ντροπιάσει τον τίτλο αυτόν, να είναι αδέκαστος, αμερόληπτος και να μην υπόκειται σε εξαπατήσεις, αποδίδοντας στον καθένα τα δίκαια. Κλείνει τον ορισμό λέγοντας:

«Όποιος δεν έχει ήδη μέσα στην ψυχή του την αληθινή δικαιοσύνη, αλλά έχει διαφθαρεί με χρήματα, είτε χαρίζεται λόγω φιλίας, είτε τιμωρεί με εχθρότητα ή υπόκειται στην εξουσία, δεν μπορεί να έχει ορθή κρίση».

 

Είναι πραγματική μεγάλη χαρά να βλέπει κανείς, στις πιο κρίσιμες στιγμές που περνάμε δικαστικές αποφάσεις με ευαισθησία και κατανόηση, για το δημόσιο συμφέρον.

Ο ρόλος αυτός του δικηγόρου και των δικηγορικών συλλόγων, σαν  μαχητή και υπερασπιστή των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων πρέπει είναι κυρίαρχος και να  συμπληρώνει την  βασική ιδιότητα του   δικηγόρου ως  «συλλειτουργού της δικαιοσύνης» .Οι δικηγορικοί Σύλλογοι αλλά και μεμονωμένοι δικηγόροι έδωσαν και δίνουν σε όλη την διάρκεια του Εθνικού μας βίου στους Εθνικούς Αγώνες και πολλαπλές μάχες  για την υπεράσπιση των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων σε όλες τις εποχές.

«Δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ, και ιδίως σ΄ αυτούς τους δύσκολους καιρούς, για κάθε λειτούργημα -αλλά και ιδίως για το δικηγορικό λειτούργημα- ότι ο δικηγόρος είναι συλλειτουργός της Δικαιοσύνης» «Την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης την θωρακίζει από τις οποιεσδήποτε επεμβάσεις των δύο άλλων εξουσιών, δηλαδή της Νομοθετικής και της Εκτελεστικής. Αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε επίσης και εξίσου ότι η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης, άρα η ανεξαρτησία των δικαστικών λειτουργών, δεν είναι προνόμιο. Είναι θεσμική εγγύηση, η οποία απονέμεται στους δικαστές για ν΄ ασκούν αμερόληπτοι και απερίσπαστοι τα καθήκοντά τους. Σ΄ αυτό τον ρόλο είστε συλλειτουργοί και συμπαραστάτες. Και οφείλετε, και προς τις δύο κατευθύνσεις, ν΄ ασκείτε τα καθήκοντά σας, συμπαριστάμενοι στην Δικαιοσύνη, στον ρόλο τον οποίο επιφυλάσσει το Σύνταγμα για την Δικαιοσύνη». υπογράμμισε ο τότε  ΠτΔ  Προκόπης Παυλόπουλος[38] .

5.ΠΗΓΕΣ:

1.-Αντώνη Αργυρού «Το Ειδικό Μισθολόγιο των Δικαστών από την Δ΄ Αναθεώρηση του Συντάγματος στο «Μισθοδικείο» και στο Ν. 3691/2008» σε https://dikastis.blogspot.com/2011/03/36912008.html

2.-Α. ΑΡΓΥΡΟΣ»Ο δικηγόρος μαχητής και υπερασπιστής των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, ως πότε όμως; Με αφορμή την 3944/2015 απόφαση του ΣτΕ Μελέτη  δημοσιευμένη στο ΝΟΒ 2015 , 2326.

3.Ε.Κρουσταλάκη:  «Οι Δικηγόροι, οι Δικηγορικοί Σύλλογοι και η απονομή της Δικαιοσύνης» σε Ελληνική Δικαιοσύνη τεύχος 6 /2005 σελ 1625-1630 (ΣΤΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ)

4.-Απόφαση 3343/13 ΣτΕ

5.- Αποφάσεις ΣτΕ 668/2012. Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΟΥ Μνημονίου 1 έφτασε μέχρι το ΕΔΔΑ ( Προσφυγές αριθ. 57665/12 και 57657/12 Ιωάννα ΚΟΥΦΑΚΗ  κατά Ελλάδας και ΑΔΕΔΥ κατά Ελλάδας) 2527/2013 ΣτΕ, 1283/2012 ΣτΕ

6.- Κασίμη  Γεώργιου, Πρωτοδίκης Κορίνθου “Δικηγόροι ως συλλειτουργοί της δικαιοσύνης: Δικαιώματα ή και Υποχρεώσεις;” σε http://dikastis.blogspot.gr/2012/10/blog-post_3023.html

7.- Κωνσταντίνος Σβολόπουλος, Χαϊδάρι 8 Σεπτεμβρίου 1944. Η αόρατη στρατιά στο απόσπασμα, 2003.

8.- Ιωάννα Τσάτσου, Εκτελεσθέντες επί Κατοχής, 1976. ΚΑΙ Η Αθήνα της Κατοχής-

9.- «ΜΕΛΕΤΕΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΜΝΗΜΟΝΙΟΥ» , ΕΚΔΟΣΗ ΔΣΑ , 2013  και σε ΝοΒ  60(2012) 2641-2872

10.- «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΚΗΓΟΡΙΑ ,ΜΝΗΜΟΝΙΑΚΟΙ ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ, αντιστεκόμαστε με την ιστορία μας» Αθήνα 2012 βιβλίου του ΔΣΑ 

11.-  Χ. ΧΡΥΣΑΝΘΑΚΗΣ»Ο ΝΕΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΙΚΗΓΟΡΩΝ» (ΝΟΜΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 2014).

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

 

 

 

 

ΠΡΟΔΗΛΟ ΣΦΑΛΜΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥ ΕΠΙΣΥΡΕΙ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΠΡΟΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 105 ΕισΝΑΚ.

 

 

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ(1) Θεμελιώδες στοιχείο της αρχής της νομιμότητας στη χώρα μας είναι η καθιέρωση της ευθύνης του κράτους προς αποζημίωση για ζημίες που προκαλούν οι δημόσιες αρχές σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα(άρθρο 105 ΕισΝΑΚ). Παράλληλα η Ευρωπαϊκή Ένωση  και η δράση της διέπεται και εκείνη από την αρχή της νομιμότητας, όπου στο άρθρο 288 της Συνθήκης Ε.Κ. (ΣΕΚ) καθιερώνεται ρητά η υποχρέωση της Κοινότητας για αποκατάσταση των ζημιών που προξενούν τα όργανα ή οι υπάλληλοί της κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Η  νομολογία  του Δικαστηρίου Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ) έχει πλέον θεμελιώσει την εξωσυμβατική ευθύνη των κρατών μελών προς αποζημίωση όταν τα εθνικά όργανα προκαλούν ζημιά στους ιδιώτες από τη μη εφαρμογή ευρωπαϊκού δικαίου (βλ. Υποθέσεις Francovich and Bonifaci (C-6,9/90, Απόφαση Brasserie du pecheur (C-46/93) ). 

(2)Η ιστορική  απόφασης ΣτΕ Ολ 1501/2014,  αποτελεί  την ρητή αναγνώριση της ευθύνης του Δημοσίου από ζημιογόνες πράξεις των οργάνων του^[39] και των οργάνων της δικαστικής λειτουργίας, όχι μόνο παράνομες, όπως ρητώς προβλέπει η διάταξη του άρθρου 105 ΕισΝΑΚ, αλλά και νόμιμες. Εμπνεόμενο από τη νομολογία Köbler και Traghetti, τo Συμβούλιο της Επικρατείας αναγνώρισε την αρχή της αποζημιωτικής ευθύνης του Δημοσίου από ζημιογόνες αποφάσεις των δικαστικών οργάνων και έθεσε τις προϋποθέσεις θεμελίωσής της. Έκτοτε με δειλά βήματα όλο και περισσότερο η νομολογία^[40] προχωρά στην κατεύθυνση αυτή και σχολιαζομένη είναι λαμπρό δείγμα

1.-  ΤΟ ΑΡΘΡΟ 105 ΕΙΣ.ΝΑΚ

Στο άρθρο 105 Εισ. ΝΑΚ ορίζεται ότι: «Για παράνομες πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων του δημοσίου κατά την άσκηση της δημόσιας εξουσίας  που τους έχει αναταθεί, το δημόσιο ενέχεται σε αποζημίωση, εκτός αν η πράξη ή η παράλειψη έγινε κατά παράβαση διάταξης που υπάρχει για χάρη του γενικού συμφέροντος. Μαζί με το δημόσιο ευθύνεται εις ολόκληρον και το υπαίτιο πρόσωπο, με την επιφύλαξη των ειδικών διατάξεων για την ευθύνη των υπουργών»  και στο άρθρο 106 του ίδιου νόμου ορίζεται ότι: «Οι διατάξεις των δύο προηγούμενων άρθρων εφαρμόζονται και για την ευθύνη των δήμων, των κοινοτήτων ή άλλων νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου από πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων που βρίσκονται στην υπηρεσία του». Εξάλλου, μεταξύ των διοικητικών  διαφορών ουσίας, οι οποίες ήδη ανήκουν στα διοικητικά δικαστήρια, κατά τις διατάξεις του άρθρου 94 του Συντάγματος, περιλαμβάνονται και οι διαφορές που αναφύονται από την ευθύνη του Δημοσίου, των οργανισμών τοπικής αυτοδιοικήσεως  και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου προς αποζημίωση, συμφώνως προς τις  κείμενες σχετικές διατάξεις. Τέτοιες διαφορές είναι, κατά την έννοια του ανωτέρω άρθρου του Συντάγματος, όχι μόνον οι γεννώμενες από την έκδοση μη νόμιμης^[41] εκτελεστής διοικητικής πράξεως ή από την μη νόμιμη παράλειψη εκδόσεως τέτοιας πράξεως, αλλά και αυτές που προκύπτουν από υλικές ενέργειες ή παραλείψεις οφειλόμενων νόμιμων υλικών ενεργειών των οργάνων των δημοσίων υπηρεσιών ή των υπηρεσιών των οργανισμών τοπικής αυτοδιοικήσεως και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, στις περιπτώσεις βεβαίως που οι υλικές αυτές ενέργειες ή παραλείψεις προέρχονται από την οργάνωση και λειτουργία των υπηρεσιών τούτων, όχι δε και οσάκις συνάπτονται με την ιδιωτική διαχείριση του Δημοσίου κ.λπ. ή οφείλονται σε προσωπικό πταίσμα οργάνου ενεργήσαντος εκτός του κύκλου των   υπηρεσιακών καθηκόντων του (Σ.τ.Ε. 1147/2005, πρβ. ΣτΕ 3045/1992 Ολομ., ΑΕΔ 5/1995, 3/2004 Βλ. Πρ. Παυλόπουλου, Η αστική ευθύνη του δημοσίου, τ. 1, Εκδ. Σάκκουλα 1989).

1.2- Από τις διατάξεις αυτές του άρθρου 105-106 ΕισΝΑΚ, προκύπτει ότι για να στοιχειοθετηθεί ευθύνη του Δημοσίου^[42] προς αποζημίωση, απαιτείται: 1)παράνομη^[43] πράξη ή παράλειψη οργάνων του Δημοσίου, κατά την άσκηση της ανατεθειμένης σε αυτά δημόσιας εξουσίας(βλ ΣτΕ 980/2002), 2)επίκληση και απόδειξη συγκεκριμένης ζημίας, καθώς και 3) αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ της παράνομης πράξης ή παράλειψης και της επελθούσας ζημίας.

 Οι κατά το άρθρο αυτό προϋποθέσεις της ευθύνης προς αποζημίωση πρέπει να συντρέχουν σωρευτικώς (ΣτΕ 1278/2013, 322/2009, 1024/2005).

Η διαπίστωση του παράνομου της ζημιογόνου πράξης, παράλειψης αρκεί για να στοιχειοθετηθεί η ευθύνη του Δημοσίου, χωρίς να απαιτείται και η διαπίστωση πταίσματος του οργάνου του (ΣτΕ 4410/2015, 877/2013 7μ., 1413/2006 7μ., 2727/2003) ή του κατάφωρου ή πρόδηλου χαρακτήρα της παρανομίας (πρβλ ΣτΕ 1501/2014 Ολομ.).

Υπό τις αυτές ακριβώς προϋποθέσεις συντρέχει ευθύνη του Δημοσίου προς αποζημίωση για ζημία προκληθείσα εξαιτίας παράβασης του ενωσιακού δικαίου^[44], πρόσθετες δε προϋποθέσεις, όπως το κατάφωρο της παράβασης, θα αποτελούσαν απαγορευμένη, κατά το ενωσιακό δίκαιο, δυσμενή διάκριση, αντίθετη με τις απορρέουσες από την αρχή της ισοδυναμίας απαιτήσεις (ΣτΕ 4403/2015).

Από την παραπάνω διάταξη συνάγεται ότι, για να στοιχειοθετηθεί ευθύνη του Δημοσίου προς αποζημίωση, απαιτείται, μεταξύ άλλων, η πράξη ή η παράλειψη των οργάνων του να είναι παράνομη, ήτοι να παραβιάζεται με αυτή κανόνας δικαίου, με τον οποίο προστατεύεται ορισμένο ατομικό δικαίωμα ή συμφέρον (ΣτΕ 2898/2014, 898/2014, 750/2011 κ.ά.).

Εξάλλου, ευθύνη του Δημοσίου, τηρουμένων και των λοιπών προϋποθέσεων του νόμου, γεννάται όχι μόνο όταν με πράξη ή παράλειψη οργάνων τους παραβιάζεται συγκεκριμένη διάταξη νόμου, αλλά και όταν παραλείπονται τα ιδιαίτερα καθήκοντα και οι υποχρεώσεις που προσιδιάζουν σε συγκεκριμένη υπηρεσία και προσδιορίζονται από την κείμενη εν γένει νομοθεσία, τα διδάγματα της κοινής πείρας και την αρχή της καλής πίστης (ΣτΕ 116/2019, 484/2018, 15/2018, 1414/2017, 2775/2016, 3539/2015 κ.ά).

Η ως άνω δε ευθύνη του Δημοσίου προς αποζημίωση, κατά την ίδια αυτή διάταξη, είναι αντικειμενική, δηλαδή ανεξάρτητη από τυχόν υπαιτιότητα (δόλο ή αμέλεια) των οργάνων του (ΣτΕ 1370/2018, 15/2018, 1326/2017, 1613/2016 κ.ά).

·         Η αστική ευθύνη του Δημοσίου θεμελιώνεται επίσης στο άρθρο 1 του Πρωτοκόλλου 1 της ΕΣΔΑ^[45].  Η θεμελίωση της αστικής ευθύνης του Δημοσίου εδράζεται και στο άρθρο 2 της ΣΛΕΕ^[46], στο οποίο περιλαμβάνεται ως θεμελιώδης αρχή της Ε.Ε. η αρχή του κράτους δικαίου, που είναι κοινή στην νομική παράδοση των κρατών μελών.Τέλος, το άρθρο 340 ΣΛΕΕ προβλέπει αστική ευθύνη της ίδιας της Ένωσης για δικά της σφάλματα .

·         Απαραίτητη σε κάθε περίπτωση προϋπόθεση για την επιδίκαση αποζημίωσης είναι η ύπαρξη αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ της παράνομης πράξης (ή παράλειψης ή υλικής ενέργειας ή παράλειψης οφειλόμενης νόμιμης υλικής ενέργειας) του δημόσιου οργάνου και της επελθούσας ζημίας^[47]. Αιτιώδης δε σύνδεσμος υφίσταται όταν, σύμφωνα με τα διδάγματα της κοινής πείρας, η φερομένη ως ζημιογόνος πράξη (ή παράλειψη ή υλική ενέργεια κλπ.) ήταν εξ αντικειμένου επαρκώς ικανή (πρόσφορη), κατά τη συνήθη και κανονική πορεία των πραγμάτων, να επιφέρει το ζημιογόνο γεγονός (ΣτΕ 969/2018, 1414/2017, 2168/2016, 2669/2015, Ολομ. ΣτΕ 4741/2014 κ.ά. Δ. Ράϊκου, Πτυχές της κατ' άρθρο 105 ΕισΝΑΚ προϋπόθεσης της εσωτερικής συνάφειας για τη θεμελίωση αστικής ευθύνης του Δημοσίου, ΘΠΔΔ 2008).

 

2. ΤΟ ΑΡΘΡΟ 105 ΕΙΣΝΑΚ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ ΤΗΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

 

2.3.-Έχει κριθεί (ΣτΕ 1501/2014 Ολομ.) το άρθρο 4 παρ. 5 του Συντάγματος^[48], ορίζοντας ότι «Οι Έλληνες πολίτες συνεισφέρουν χωρίς διακρίσεις στα δημόσια βάρη, ανάλογα με τις δυνάμεις τους», έχει αναγάγει σε συνταγματικό κανόνα την ισότητα ενώπιον των δημοσίων βαρών, συνιστά δε, παράλληλα και διάταξη στην οποία θεμελιώνεται η αποζημιωτική ευθύνη του Δημοσίου από πράξεις των οργάνων του που προκαλούν ζημία, παράνομες (ΣτΕ 980/2002) ή νόμιμες (ΣτΕ 5504/2012).

Έχει κριθεί  ότι η ισότητα ενώπιον των δημοσίων βαρών επιτάσσει και την αποκατάσταση της ζημίας που κάποιος υφίσταται από την δράση, χάριν του δημοσίου συμφέροντος, των οργάνων του Κράτους, όταν η δράση αυτή δεν είναι σύννομη ή όταν είναι μεν νόμιμη αλλά προκαλεί βλάβη ιδιαίτερη και σπουδαία, σε βαθμό ώστε να υπερβαίνει τα όρια που είναι κατά το Σύνταγμα ανεκτά προκειμένου να εξυπηρετηθεί ο σκοπός δημοσίου συμφέροντος στον οποίο αποβλέπει η δράση αυτή, σύμφωνα με την οικεία νομοθεσία. Ο σκοπός της διάταξης  του άρθρου 4 παρ Σ υλοποιείται  υπό την ως άνω έννοια όταν αποκατάσταση τέτοιας ζημίας καθίσταται δυνατή σε περίπτωση ζημιογόνου δράσης οιουδήποτε οργάνου του Κράτους, άρα και εκείνης των οργάνων τα οποία είναι ενταγμένα στην δικαστική λειτουργία.^[49]

 

2.4.- Η διάταξη  του 105 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα δεν αναφέρεται ευθέως σε ζημιογόνες πράξεις οργάνων της δικαστικής λειτουργίας, διότι ευθύνη του Δημοσίου προς αποζημίωση λόγω απλώς εσφαλμένης ερμηνείας του νόμου ή απλώς εσφαλμένης εκτίμησης των πραγμάτων από δικαστικό λειτουργό δεν είναι συμβατή με την φύση του δικαστικού έργου, ως εκ της οποίας το Σύνταγμα εγγυάται στον δικαστικό λειτουργό την λειτουργική και προσωπική ανεξαρτησία του. Ενόψει της φύσης του δικαστικού έργου, μόνο πρόδηλο σφάλμα του δικαστικού λειτουργού επισύρει ευθύνη του Δημοσίου προς αποζημίωση(βλ. ΣτΕ 2168/2016 επταμ., 48/2016 επταμ., 1330/2016).

Εφόσον δε το Σύνταγμα, δεν ανέχεται να παραμένουν αναποζημίωτες ζημίες που κάποιος υφίσταται από ενέργειες οποιουδήποτε κρατικού οργάνου, μέχρις ότου ο νομοθέτης ρυθμίσει ειδικώς την ευθύνη του Δημοσίου από πράξεις οργάνων της δικαστικής λειτουργίας, το άρθρο 105 Εισ.Ν.Α.Κ. έχει ανάλογη εφαρμογή σε περίπτωση πρόκλησης ζημίας από πράξεις των οργάνων αυτών η οποία μπορεί να αποδοθεί σε πρόδηλο σφάλμα τους (πρβλ. ΣτΕ, 1047, 49/2016). και ΔΕΕ C-173/2003 Traghetti del Mediterraneo κατά Ιταλίας της 13.6.2006, C-224/01 Kοbler κατά Αυστρίας της 30.9.2003). Ο πρόδηλος δε χαρακτήρας του σφάλματος της κρίσης οργάνου της δικαστικής λειτουργίας προκύπτει από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης περίπτωσης^[50] βάσει των οποίων η δικαστική πλάνη καθίσταται συγγνωστή ή ασύγγνωστη (ΣτΕ 1501/2014 Ολομ., 1330/2016).

Η μη επίκληση στο δικόγραφο της αγωγής προδήλου σφάλματος του δικαστικού λειτουργού(Βλ  ΣτΕ 1607/2016  ή μη απόδειξη τέτοιου προδήλου σφάλματος δεν θεμελιώνεται αδικοπρακτική ευθύνη του εναγόμενου Ελληνικού Δημοσίου, κατ’ άρθρο 105 Εισ.Ν.Α.Κ.,η κρινόμενη αγωγή πρέπει να απορριφθεί.(Δ. Πρωτ Αθηνών 3350/2019)

 

Όπως, εξάλλου, έχει κριθεί για την ταυτότητα του νομικού λόγου, και μέχρις ότου ρυθμισθεί νομοθετικά ειδικώς η ευθύνη του Δημοσίου από πράξεις οργάνων της δικαστικής λειτουργίας, το άρθρο 105 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα είναι αναλόγως εφαρμοστέο και στην περίπτωση που οι πράξεις των οργάνων αυτών, από τις οποίες προκαλείται ζημία δυνάμενη να αποδοθεί σε πρόδηλο, υπό την ανωτέρω έννοια, σφάλμα τους, είναι κατά περιεχόμενο διοικητικής φύσης και συνδέονται στενά με την εν γένει διοίκηση και οργάνωση^[51] της Δικαιοσύνης και των δικαστηρίων (ΣτΕ 48/2016). Εξάλλου, σε περίπτωση συνδρομής των προϋποθέσεων εφαρμογής του άρθρου 105 ΕισΝΑΚ, το Δημόσιο υποχρεούται να αποκαταστήσει, σύμφωνα με το άρθρο 298 του Αστικού Κώδικα, κάθε θετική ζημία, καθώς και το διαφυγόν κέρδος, εκείνο δηλαδή, το οποίο προσδοκά κανείς με πιθανότητα σύμφωνα με τη συνήθη πορεία των πραγμάτων ή τις ειδικές περιστάσεις και ιδίως τα προπαρασκευαστικά μέτρα που έχουν ληφθεί (ΣτΕ 2150/2017, 451/2013 7μ., 1491/2010, 2706/2009 7μ.). Τέλος, κατά την έννοια των ιδίων διατάξεων, ανεξαρτήτως της αποζημίωσης για την περιουσιακή ζημία, το δικαστήριο μπορεί να επιδικάσει εύλογη κατά την κρίση του χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, κατ’ ανάλογη εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 932 ΑΚ (ΣτΕ 1300/2014, 3322/2012 7μ.).

 

 

3. Η ΑΓΩΓΗ ΚΑΚΟΔΙΚΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ ΤΗΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

 

3.5.-Αποκλεισμός της αστικής ευθύνης του Δημοσίου στην τελευταία περίπτωση δεν συνάγεται από την περί αγωγών κακοδικίας διάταξη του άρθρου 99 του Συντάγματος, διότι η προσωπική ευθύνη οργάνου του Δημοσίου δεν αποκλείει αναγκαίως την ευθύνη του τελευταίου, σκοπός δε της διάταξης αυτής είναι η προστασία του κύρους της Δικαιοσύνης με ανάθεση σε ειδικό δικαστήριο του έργου της διάγνωσης της προσωπικής ευθύνης των δικαστικών λειτουργών από την άσκηση των καθηκόντων τους. Επομένως, κατά το Σύνταγμα, επιβάλλεται στο νομοθέτη να ορίζει τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες αποκαθίσταται η ζημία που προκαλείται από την δράση οποιουδήποτε κρατικού οργάνου λαμβάνοντας υπόψη την φύση και την αποστολή του έργου που το Σύνταγμα αναγνωρίζει, αναθέτει και εγγυάται στα όργανα των τριών λειτουργιών του Κράτους (ΣτΕ 1501/2014 Ολομ., 1330/2016).

 Από τις διατάξεις των άρθρων 1 και 6 § 1 του ν. 693/1977 «περί εκδικάσεως αγωγών κακοδικίας»^[52] προκύπτει ότι οι δικαστικοί λειτουργοί ευθύνονται κατά την άσκηση των καθηκόντων που ανάγονται στη δικαστική λειτουργία μόνο από δόλο, βαρεία αμέλεια ή αρνησιδικία, εφόσον από αυτή προέκυψε ζημία στον ενάγοντα, υποκείμενοι στην κατά τις διατάξεις του νόμου αυτού ασκουμένη αγωγή κακοδικίας ενώπιον του κατά το άρθρο 1 του ιδίου νόμου και 99 του Συντάγματος προβλεπομένου Ειδικού Δικαστηρίου[5], που έχει αποκλειστική δικαιοδοσία για την εκδίκαση αξιώσεων που απορρέουν από τις ως άνω πράξεις, ώστε τα λοιπά δικαστήρια να στερούνται δικαιοδοσίας για την εκδίκαση αξιώσεων που απορρέουν από πράξεις δικαστικού λειτουργού από την άσκηση της δικαστικής αυτού εξουσίας, όπως είναι και αυτές για την επιδίκαση χρηματικής ικανοποιήσεως λόγω ηθικής βλάβης (ΑΠ 572/1980 ΠοινΧρ Λ 751). Στις ανωτέρω πράξεις, από τις οποίες απορρέουν αξιώσεις αποζημιώσεως τρίτου που υπάγονται στην αποκλειστική δικαιοδοσία του Ειδικού Δικαστηρίου, περιλαμβάνονται αυτές που προήλθαν κατά την εκτέλεση των καθηκόντων των δικαστικών λειτουργών που δρουν ατομικά ή συλλογικά, ανεξάρτητα του αν οι αποφάσεις των τελευταίων είναι καθαρά δικαιοδοτικές, αφορούν δηλαδή υποθέσεις υπαγόμενες στη δικαιοδοσία τους σύμφωνα προς τους Κώδικες Πολιτικής και Ποινικής Δικονομίας, ή αν αυτές λαμβάνονται επί διοικητικών από τη φύση τους θεμάτων (βλ. και ΕΑ 6772/1987 ΕλλΔνη 30. 784, όπου και παραπομπές). Σύμφωνα  με τις  διατάξεις  των άρθρων 1 και 6 παρ. 1 Ν. 693/1977 προκύπτει ότι οι δικαστικοί λειτουργοί κατά την άσκηση των  καθηκόντων  τους  ευθύνονται μόνο  από  δόλο,  βαρειά αμέλεια ή αρνησιδικία και εφόσον προέκυψε από  τις πράξεις ή παραλείψεις τους ζημία (υλική ή ηθική) σε κάποιο πολίτη. Στις  παραπάνω δε περιπτώσεις κατά των δικαστικών λειτουργών μπορεί να ασκηθεί από τους ενδιαφερομένους αγωγή  κακοδικίας  η  οποία  ασκείται ενώπιον  του  κατά  το  άρθρο  1  Ν.  693/1977  σε  συνδυασμό  προς 99 Συντάγματος Ειδικού Δικαστηρίου που έχει αποκλειστική  για  τον  σκοπό αυτόν δωσιδικία (ΑΠ 572/1980 Ποιν. Χρον. Λ/751 και ΕφΘεσ/νικης 38/1982 Ποιν. Χρον. ΛΒ/944).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4.ΝΟΜΟΛΟΓΙΑΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΗΣΗ:

4.1.1.-ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΣΥΛΛΗΨΗ :  Ο ενάγων, ζήτησε - να αναγνωριστεί η υποχρέωση του Ελληνικού Δημοσίου να του καταβάλει αποζημιώση , ως χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που υπέστη από την κράτηση και σύλληψή του, λόγω συνωνυμίας του με καταδιωκόμενο πρόσωπο, εξαιτίας παράνομων, κατά τους ισχυρισμούς του, ενεργειών αστυνομικών και δικαστικών οργάνων, καθώς και οργάνου της δικαστικής λειτουργίας. Η Αγωγή έγινε μερικά δεκτή με την 333/2018 απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης και 1902/2019 ΔΕΦ Αθηνών.

4.1.2.-ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΦΥΛΑΚΙΣΗ : Aποκλειστική αρμοδιότητα του ποινικού δικαστηρίου να κρίνει αν συντρέχει υποχρέωση αποζημιώσεως εκείνων που κρατήθηκαν και μετέπειτα αθωώθηκαν (άρθρα 533 – 545 ΚΠΔ). Κρίθηκε με την ΣτΕ 2574/2006 (Α΄Τμήμα) ότι:  Από τις   διατάξεις του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας - που επαναλαμβάνει, κατά βάση, τις ρυθμίσεις του προϊσχύσαντος Ν. 4915/1931 - περιέχεται πλήρης ρύθμιση για την αποζημίωση των αδίκως καταδικασθέντων, ή προσωρινώς κρατηθέντων που τελικώς αθωώθηκαν ή απαλλάχθηκαν, όπως απαιτείται από το άρθρο 7 παρ. 4 του Συντάγματος. Ειδικότερα, προβλέπεται, σε αρμονία προς τις συνταγματικές διατάξεις περί χωριστών δικαιοδοσιών, όπως εκτέθηκαν στη δεύτερη σκέψη, ότι αρμόδιο δικαστήριο για τη διάγνωση του άδικου ή παράνομου της προσωρινής κράτησης ή φυλάκισης είναι αποκλειστικώς το ποινικό δικαστήριο (ή δικαστικό συμβούλιο) που αθώωσε ή απήλλαξε ή τιμώρησε με ελαφρότερη ποινή τον κατηγορούμενο. Τα δε πολιτικά δικαστήρια είναι αρμόδια, εφόσον το ποινικό δικαστήριο έχει αναγνωρίσει μόνο την υποχρέωση του Δημοσίου προς αποζημίωση, να καθορίσουν το ύψος αυτής που περιλαμβάνει, τόσο την αποκατάσταση της περιουσιακής ζημίας του καταδικασθέντος ή κρατηθέντος, καθώς και των δικαιούχων διατροφής από αυτόν, όσο και την αποκατάσταση της ηθικής βλάβης που υπέστη ο παρανόμως στερηθείς την ελευθερία του, με την επιδίκαση χρηματικής ικανοποίησης. Από τα ανωτέρω παρέπεται ότι η αξίωση αποζημίωσης των αδίκως καταδικασθέντων ή στερηθέντων την ελευθερία τους, συνδεόμενη αρρήκτως με τη διαδικασία απονομής της ποινικής δικαιοσύνης, ρυθμίζεται ειδικώς και πλήρως από τις διατάξεις των άρθρων 533 – 545 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (βλ. ΣτΕ 2574/2006 7μ., πρβλ. ΑΠ 366/2013). Ως εκ τούτου, η αξίωση αυτή, εφόσον δεν αφορά ζημία που παραμένει αναποζημίωτη (πρβλ. ΣτΕ 1501/2014 Ολομ.),   δεν μπορεί να ικανοποιηθεί κατά τις περί αστικής ευθύνης του Δημοσίου από παράνομες πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων του διατάξεις του άρθρου 105 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα [που κυρώθηκε με το άρθρο μόνο του Ν. 2783/1941 και μεταγλωττίσθηκε με το κωδικοποιητικό Προεδρικό Διάταγμα 456/1984 (Α΄ 164)]. Συνεπώς, οι σχετικές διαφορές δεν αποτελούν διοικητικές διαφορές ουσίας κατά το άρθρο 1 παρ. 2 περιπτ. η’ του Ν. 1406/1983 (Α΄ 182) και, επομένως, οι διαφορές αυτές δεν ανήκουν στη δικαιοδοσία των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων. (βλ 2086/2015 απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης.) Το ζήτημα θα απασχολήσει τη Ολ.ΣτΕ  κατόπιν παραπομπής με την 1371/2019 Απόφαση του Α Τμήματος).

4.1.3.-ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΟΣ ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΣ: Κρίθηκε με την απόφαση του Α΄ Τμήματος ΣτΕ 1047/2016 ότι:   « ο συμβολαιογράφος ενεργούσε για λογαριασμό της ΕΤΒΑ, ως επισπευδούσης τον πλειστηριασμό δανειστρίας, ως υπάλληλος του πλειστηριασμού, όμως, ενεργούσε,  ως δημόσιο όργανο, κατ΄ ενάσκηση αρμοδιοτήτων εντασσομένων στο πλαίσιο της δικαστικής λειτουργίας και, επομένως, θα μπορούσε να θεμελιωθή αστική ευθύνη του Δημοσίου, υπό τις προαναφερθείσες προϋποθέσεις, κατ' ανάλογη εφαρμογή του άρθρου 105 ΕισΝΑΚ.(βλ ΣτΕ 2168/2016, 1047/2016).

4.1.4.-ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥ ΑΠΟ ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΠΡΟΙΣΤΑΜΕΝΟΥ ΤΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΦΥΣΗΣ ΚΑΘΗΚΟΝΤΩΝ.: Με την αγωγή της που ασκήθηκε  κατ’ επίκληση του άρθρου 105 ΕισΝΑΚ, η δικαστική λειτουργός  ζήτησε να αναγνωρισθεί η υποχρέωση του Ελληνικού Δημοσίου να της καταβάλει, ως αποζημίωση και χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, ισχυριζόμενη ότι η προαναφερθείσα άρνηση του Διευθύνοντος την Εισαγγελία Πρωτοδικών * να ικανοποιήσει το κατ’ επανάληψη υποβληθέν αίτημά της για επεξεργασία δικογραφιών κατ’ οίκον αντίκειται στα άρθρα 21 παρ. 6 του Συντάγματος και 10 του κατ’ εξουσιοδότηση της συνταγματικής αυτής διάταξης εκδοθέντος ν. 3304/2005 (Α΄ 16), διότι συνιστά έμμεση διάκριση σε βέρος της, λόγω της αναπηρίας της, και συνδυάστηκε με υποτιμητική και προσβλητική για το πρόσωπό της συμπεριφορά των δημοσίων οργάνων. Η αγωγή της απορρίφθηκε καθώς και Έφεση .Κρίθηκε  με την 48/2016 Απόφαση του ΣτΕ ότι: «η ανωτέρω κρίση του δικάσαντος δικαστηρίου, κατά την οποία η διάταξη του άρθρου 105 ΕισΝΑΚ δεν έχει εφαρμογή στις περιπτώσεις ζημιογόνων πράξεων ή παραλείψεων των οργάνων της δικαστικής λειτουργίας, κατά την άσκηση καθηκόντων τους διοικητικής φύσεως αναγομένων στην οργάνωση των δικαστηρίων, δεν είναι ορθή. Και τούτο διότι, σύμφωνα με τα εκτιθέμενα στη σκέψη 6, το εν λόγω άρθρο 105 ΕισΝΑΚ έχει ανάλογη εφαρμογή σε περίπτωση προκλήσεως ζημίας από πράξεις των οργάνων της δικαστικής λειτουργίας, είτε αυτές αφορούν την άσκηση δικαιοδοτικού έργου είτε αναφέρονται σε θέματα διοικητικής φύσεως, εφόσον η ζημία μπορεί να αποδοθεί σε πρόδηλο σφάλμα του δικαστικού ή εισαγγελικού λειτουργού. Επομένως, πρέπει, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα, να γίνει δεκτή η κρινόμενη αίτηση και να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση, η δε υπόθεση, η οποία χρειάζεται διευκρίνιση ως προς το πραγματικό, πρέπει να παραπεμφθεί στο δικάσαν δικαστήριο για νέα κρίση σχετικά με το αν συντρέχει ή όχι εν προκειμένω καθεμία από τις προϋποθέσεις εφαρμογής του ανωτέρω άρθρου 105 ΕισΝΑΚ.» 

4.1.5.- Η υπόθεση «Κannabishop» είναι μια από τις απολύτως ενδεικτικές που αναφέρεται στο πως αντιμετωπίζεται η επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα αφού ο ιδιοκτήτης της αντιμετώπισε ουκ ολίγα δεινά από το 1998 όταν άνοιξε το πρώτο του κατάστημα του. Οι διωκτικές αρχές θεώρησαν πως αυτό ουσιαστικά αποτελεί διαφήμιση ναρκωτικών ουσιών, τον συνέλαβαν, κατέσχεσαν τα εμπορεύματα, ενώ παραπέμφθηκε από τον εισαγγελέα στον τακτικό ανακριτή. Διώχτηκε ποινικά, αλλά το 1999 αθωώθηκε με το σκεπτικό ότι «ο διακριτικός τίτλος «Κannabishop» και η απεικόνιση πεντάφυλλου ή επτάφυλλου μίσχου κάνναβης δεν συνιστούσαν ευθεία ή συγκαλυμμένη και έντεχνη διαφήμιση της χρήσεως ναρκωτικών ουσιών ή πρόκληση σε παράνομη χρήση τους». Το Γενικό Χημείο του Κράτους, αποφάνθηκε ότι τα προϊόντα που κατασχέθηκαν «είτε δεν περιείχαν την ναρκωτική ουσία της τετραϋδροκανναβινόλης είτε την περιείχαν σε ελάχιστο βαθμό χωρίς να είναι εφικτή η ανάκτησή της ή απομόνωσή της». Ο καταστηματάρχης ζήτησε αποζημίωση από το δημόσιο για την αξία των εμπορευμάτων, ηθική βλάβη κλπ, το Διοικητικό Πρωτοδικείο απέρριψε την αγωγή του, αλλά το Διοικητικό Εφετείο του επιδίκασε χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης το ποσό των 14.673,51 ευρώ. Η Ολομέλεια του ΣτΕ (απόφαση 1501/2014), πέραν τυχόν ευθύνης των αστυνομικών οργάνων, δεν αποκλείει την ύπαρξη ευθύνης του εισαγγελικού λειτουργού που έδωσε την σχετική παραγγελία στα αστυνομικά όργανα.

3.1.6.- Η απόφαση ΣτΕ 1330/2016 αφορά πράξεις των αστυνομικών οργάνων που διενεργούν προανάκριση χωρίς εισαγγελική παραγγελία, η οποία καταλήγει στην άσκηση ποινικής δίωξης

Επίλογος: «ΤΟ ΠΡΟΔΗΛΟ ΣΦΑΛΜΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗ ΑΛΛΑ ΚΑΙ Η ΔΙΚΑΙΗ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ»

 

1.- Το ελληνικό δημόσιο υποχρεούται να αποζημιώσει πολίτη για ζημία που του προκλήθηκε από «πρόδηλο σφάλμα» δικαστικού. Αυτό  αποφάνθηκε η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας με την1501/2014 απόφαση του με αφορμή  υπόθεση που έφτασε ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου και η οποία εκκρεμούσε στη Δικαιοσύνη  16 χρόνια.

2.-Η απόφαση του ΔΕΚ  «Gerhard Köbler κατά Republik Österreich»  που καθιερώνει έλεγχο και στις δικαστικές αποφάσεις, τις θέτει δηλαδή στο μικροσκόπιο του δικαστικού ελέγχου, φέρει τον αριθμό C-224/01 και ξεκίνησε από μια διεκδίκηση οικονομικών αιτημάτων από τους πανεπιστημιακούς της Αυστρίας και είχε δικαστική συνέχεια που έφθασε ως το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Εκείνο με τη σειρά του εξέδωσε την απόφασή του, της οποίας το ουσιαστικό θεμέλιο είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι εκτός των άλλων και μια κοινότητα δικαίου όπου κάθε δημόσια εξουσία υπόκειται σε έλεγχο και όχι μόνο η νομοθετική ή η εκτελεστική αλλά και η Δικαιοσύνη.

3.- Το δικαίωμα παροχής έννομης προστασίας και αποζημίωσης για την καθυστέρηση απονομής της δικαιοσύνης^[53].

Η Ελληνική Πολιτεία με τους ν. 4055/2012, 4239/2014 επιχείρησε να συμμορφωθεί προς τις διεθνώς ανειλημμένες υποχρεώσεις της, οι οποίες απορρέουν από το Δίκαιο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μεταξύ των οποίων και το πρωταρχικό δικαίωμα σε ταχεία κι αποτελεσματική πρόσβαση στη δικαιοσύνη. Αποτέλεσμα να θεσπιστούν ένδικα βοηθήματα με τα οποία να είναι δυνατή πλέον η εύλογη αποζημίωση του για την καθυστέρηση απονομής της δικαιοσύνης και μάλιστα για κάθε βαθμό δικαιοδοσίας. (βλ. ΣτΕ 2530/2015 502/2017 ) Δυστυχώς το ένδικο αυτό βοήθημα  είναι σχεδόν άγνωστο στην κοινή γνώμη και στους εφαρμοστές του δικαίου. Οι δικαστικές αποφάσεις που έχουν εκδοθεί , ενώ διαπιστώνουν την μακροχρόνια ταλαιπωρία των διαδίκων εντούτοις, επιδικάζονται στην πλειοψηφία εντελώς εξευτελιστικά ποσά που αποτελούν και τροχοπέδη για την δικαστική επιδίωξη και ακόμη περισσότερο ανατρέπουν τον σκοπό του νόμου. Να αντιληφθεί κανείς την ψυχική ταλαιπωρία του διαδίκου που αναμένει επί τόσα έτη την έκδοση της απόφασης για την υπόθεσή του, αλλά και τις παράπλευρες υλικές συνέπειες. Η επιδίκαση εξευτελιστικών ποσών αποζημιώσεως γίνεται προφανώς κατά παράβαση της αρχής αναλογικότητας και της έννοιας του δικαίου και δεν μπορεί να αποτελεί δικαιολογία επιδίκασης μικρών ποσών η επί μακρόν σοβούσα νομισματική κρίση

 

 

ΑΝΤΩΝΗΣ Π.ΑΡΓΥΡΟΣ

 

---

[1] Βλ Ε.Κρουσταλάκη:  «Οι Δικηγόροι, οι Δικηγορικοί Σύλλογοι και η απονομή της Δικαιοσύνης» σε Ελληνική Δικαιοσύνη τεύχος 6 /2005 σελ 1625-1630

[2] Καθυβριζόμενος από καθέδρας «ως συντεχνία».

[3] Βλ Κασίμη  Γεώργιου, Πρωτοδίκης Κορίνθου "Δικηγόροι ως συλλειτουργοί της δικαιοσύνης: Δικαιώματα ή και Υποχρεώσεις;" σε http://dikastis.blogspot.gr/2012/10/blog-post_3023.html

[4] Μία από τις πιο σημαντικές μάχες της χιλιόχρονης ιστορίας του Βυζαντίου είναι η περίφημη Μάχη στο Ματζικέρτ που έγινε στις 26 Αυγούστου 1071. Αντίπαλες δυνάμεις σ΄αυτή τη μάχη ήταν η Βυζαντινή Αυτοκρατορία της οποίας ηγείτο ο στρατιωτικός ηγεμόνας Ρωμανός και οι Σελτζούκοι Τούρκοι, με αρχηγό τον Αλπ Αρσλάν..Η ήττα αυτή ήταν η Αρχή του τέλους του Βυζαντίου.

 

 

[5] Αφιέρωση από βιβλίο που μου χάρισε ο αδικοχαμένος συνάδελφος +Ανδρέας Αγγελακόπουλος, από το Σπάθαρι Αρκαδίας.

[6] Υπήρξε ο πρώτος πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών (1909-1910) και διετέλεσε Πρόεδρος της Βουλής από τις 27 Σεπτεμβρίου έως τις 12 Οκτωβρίου 1910. Ήταν έξοχος ρήτορας και εξαίρετος νομικός, διακρινόμενος για την επιστημονική μεθοδολογία του.

 

[7] Μέλος ΔΣΑ, κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής υπερασπίστηκε εκατοντάδες Έλληνες πατριώτες στα δικαστήρια, πολλούς από τους οποίους κατόρθωσε να σώσει από βέβαιο θάνατο (βοηθούμενος και από το γεγονός ότι ήταν διδάκτωρ Νομικής γερμανικού Πανεπιστημίου).

 

[8] Αγωνιστής και νομικός Δικηγόρος μέλος ΔΣΑ, αδελφός του αγωνιστή, νομικού και πολιτευτή Σάββα Λοϊζίδη καθώς και του Λοΐζου Λοϊζίδη που εκτελέστηκε από τους Άγγλους κατά την εξέγερση του Οκτωβρίου του 1931.

[9] Βλ βιβλίο «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΚΗΓΟΡΙΑ-ΜΝΗΜΟΝΙΑΚΟΙ ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ» Εκδ.ΔΣΑ 2012 ,σελ 48-50

[10] Κορίνθιος πολιτικός και δικηγόρος. Εξελέγη επανειλημμένα βουλευτής της συντηρητικής παράταξης, διετέλεσε πρόεδρος της Βουλής και υπήρξε στενός φίλος και συνεργάτης του Κωνσταντίνου Γ. Καραμανλή.

 

[11]Βουλευτής και Πρόεδρος της Βουλής. Υπήρξε πρόεδρος της ομάδας «Σοσιαλιστική Κίνηση ,μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Χανίων, Το 1935 πήρε μέρος στο κίνημα του Βενιζέλου και καταδικάστηκε σε ειρκτή από το Έκτακτο Στρατοδικείο της Σούδας.[6] Το 1938 ήταν ένας από τους 4 αρχηγούς της εξέγερσης κατά της δικτατορίας Μεταξά στα Χανιά. Το κίνημα απέτυχε και ο Μπακλατζής διέφυγε προς την Κύπρο, όπου παρέμεινε επί επταετία.

[12] Δικηγόρος και πολιτικός. Η πρώτη Ελληνίδα που εξελέγη βουλευτής..

[13] Δικηγόρος και πολιτικός, που διατέλεσε πρωθυπουργός επί πεντάμηνο το 1893

[14] Τον Νοέμβριο του 1892 διορίστηκε δικηγόρος στο Πρωτοδικείο Πατρών και σε σύντομο χρονικό διάστημα έγινε ένας από τους διαπρεπέστερους δικηγόρους της πόλης, εντυπωσιάζοντας με την ευρύτατη νομική του κατάρτιση, την εγκυκλοπαιδική του μόρφωση και τη ρητορική του δεινότητα. διετέλεσε δύο φορές πρωθυπουργός της Ελλάδας (1915, 1921 - 1922). Ήταν ένας από τους «Έξι» που εκτελέστηκαν στο Γουδί, ως υπαίτιοι της Μικρασιατικής Καταστροφής.

 

[15] Πολυβραβευμένος Έλληνας ποιητής, με διεθνή αναγνώριση. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους λυρικούς ποιητές της μεταπολεμικής περιόδου.

Πηγή: https://www.sansimera.gr/biographies/1286

 

 

[16] Στις 26 Νοέμβρη 1943 οι Γερμανοί εκτέλεσαν  στον δρόμο Τρίπολη-Σπάρτη στην τοποθεσία Χάνι Μονοδενδρίου 100 κρατούμενους συνδεδεμένους άμεσα ή έμμεσα το ΕΑΜ, μεταξύ τους έμποροι, δικηγόροι, γιατροί, δημόσιοι υπάλληλοι, επιστήμονες, καθώς και 18 αγρότες . Στην εκτέλεση ο δικηγόρος και πολιτευτής του φιλελεύθερου χώρου και μέλος του ΕΑΜ Γιώργος Γιατράκος, απηύθυνε λόγο στους μελλοθάνατους.

[17] Η ΠΕΑΝ (Πανελλήνιος Ένωσις Αγωνιζομένων Νέων) ήταν μια από τις πιο γνωστές αντιστασιακές οργανώσεις την περίοδο της κατοχής. Ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1941 από τον κεντρώο αντιβασιλικό αξιωματικό της αεροπορίας Κώστα Περρίκο. Στην ιδρυτική ομάδα συμμετείχαν επίσης οι Ι. Κατεβάτης, Γ. Αλεξιάδης, Δ. Παπαβασιλόπουλος.

[18]  Μέλος της οργάνωσης «5-165», του Ρήγα Ρηγόπουλου. Με βάση αυτές τις πληροφορίες τα συμμαχικά στρατεύματα βούλιαξαν δεκάδες πλοία του Άξονα, που μετέφεραν εφόδια στο μέτωπο της Αφρικής.

[19] Νομικός και δημοσιογράφος, με πολύπλευρη δράση στα κοινά της χώρας μας, έχαιρε εκτίμησης απ’ όλους τους πολιτικούς χώρους. Διετέλεσε πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών την περίοδο 1981-1984. τραυματίστηκε κοντά στο Τεπελένι το Δεκέμβριο του 1940. Το Μάρτιο του 1941 τιμήθηκε με το αριστείο ανδρείας. Κατά τη διάρκεια της κατοχής πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση ως διοικητής αντάρτικης ομάδας του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο και τραυματίστηκε σοβαρά.

Πηγή: https://www.sansimera.gr/biographies/1509

 

[20] Απόσπασμα από τις σελίδες 62, 63 του βιβλίου του ΔΣΑ «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΚΗΓΟΡΙΑ ,ΜΝΗΜΟΝΙΑΚΟΙ ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ, αντιστεκόμαστε με την ιστορία μας» Αθήνα 2012 

[21] Άρθρο 2 του ν 4194/2013  (ΦΕΚ Α΄ 208/27.09.2013 Κώδικας Δικηγόρων, επηρεασμένο από τον  γερμανικό κώδικα («Bundesrechtsanwaltsordnung»), ο οποίος στο άρθρο 1 του με τον ίδιο τίτλο «Η θέση του δικηγόρου στην απονομή της Δικαιοσύνης» ορίζει πως «ο Δικηγόρος είναι ένα ανεξάρτητο όργανο στην απονομή της δικαιοσύνης.» 

[22] Από τις διατάξεις των άρθρων 1, 38, 39, 46, 63 παρ. 3-5, 91, 92 παρ. 1-2 και 170 του Ν.Δ. 3026/1954 "περί του Κώδικος των Δικηγόρων", σε συνδυασμό με εκείνες των άρθρων 648 επ. και 713 επ. Α.Κ., προκύπτει ότι ο δικηγόρος είναι άμισθος δημόσιος λειτουργός, ενεργεί ελεύθερο έναντι του εντολές κατά την επιστημονική του πεποίθηση και η έννομη σχέση μεταξύ αυτών είναι εκείνη της αμειβόμενης εντολής. Σε καμιά περίπτωση δεν υπάρχει εξαρτημένη εργασία και όταν ακόμη παρέχει τις υπηρεσίες του με πάγια αμοιβή κατά το άρθρο 63 παρ. 4 του ανωτέρω Κώδικα. (Βλ ΑΠ 476/2007)

[23] Στο άρθρο 1 του Κώδικα περί Δικηγόρων (ν.δ. 3026/1954 - ΕτΚ, τ. Α’,φ. 235) ορίζεται  ότι: «Ο Δικηγόρος είναι άμισθος Δημόσιος υπάλληλος,…Προ πάσης ασκήσεως των καθηκόντων του ο Δικηγόρος υποχρεούται να δώση τον όρκον της υπηρεσίας του ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου και να εγγραφή εις το μητρώον του Δικηγορικού Συλλόγου, μεθ’ην εγγραφήν τελειούται ο διορισμός» 

[24] ΒΛ ΣΤΕ 1443/1993

[25] ο Κώδικας περί Δικηγόρων αναφέρει ότι ο δικηγόρος "Οφείλει ιδία να μην υπερασπίζει παρανόμους και προφανώς αδίκους υποθέσεις, να απέχει παντός μη ευθέος τρόπου υπερασπίσεως…"

[26] Βλ  ΣτΕ1472/2009

[27] Βλ Κασίμη  Γεώργιου, Πρωτοδίκης Κορίνθου "Δικηγόροι ως συλλειτουργοί της δικαιοσύνης:

Δικαιώματα ή και Υποχρεώσεις;"  σε http://dikastis.blogspot.gr/2012/10/blog-post_3023.html.

[28] Βλ. Α. ΑΡΓΥΡΟΣ»Ο δικηγόρος μαχητής και υπερασπιστής των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, ως πότε όμως; Με αφορμή την 3944/2015 απόφαση του ΣτΕ Μελέτη  δημοσιευμένη στο ΝΟΒ 2015 , 2326.

[29] Βλ  Χ. ΧΡΥΣΑΝΘΑΚΗΣ»Ο ΝΕΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΙΚΗΓΟΡΩΝ» (ΝΟΜΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 2014).

[30] Η Ολομέλεια του ΣτΕ στην 3343/2013 στη υπόθεση ΕΕΤΗΔΕ απόφαση της έκρινε: «Όμως η προσβαλλομένη υπουργική απόφαση ρυθμίζει την διαδικασία βεβαιώσεως και εισπράξεως μις οικονομικής επιβαρύνσεως επί της περιουσίας, η οποία, όπως προκύπτει από τις διατάξεις του άρθρου 53 του ν. 4021/2011, που την εθέσπισε, επιβάλλεται στον γενικό πληθυσμό, δίχως να συνδέεται με την άσκηση επαγγέλματος και μάλιστα του δικηγορικού, ώστε να μπορεί να θεωρηθεί ότι πλήττει τους δικηγόρους ως επαγγελματική τάξη. Ως εκ τούτου, η μέριμνα, την οποία, κατά την έννοια της διατάξεως του εδαφίου α` του άρθρου 199 του Κώδικα περί Δικηγόρων, πρέπει να επιδεικνύουν οι Δικηγορικοί Σύλλογοι για την προστασία των συμφερόντων και του κύρους των μελών τους, και η κατά το εδάφιο δ` του ιδίου άρθρου αρμοδιότητα για συζήτηση και απόφαση περί παντός ζητήματος που ενδιαφέρει το δικηγορικό σώμα ή τα μέλη του ως επαγγελματική τάξη δεν μπορούν να θεμελιώσουν έννομο συμφέρον του αιτούντος Δικηγορικού Συλλόγου προς άσκηση της κρινομένης αιτήσεως. Τέλος, ούτε η παρεχομένη από την τελευταία αυτή διάταξη του εδαφίου δ` του άρθρου 199 του Κώδικα περί Δικηγόρων ευρύτατη αρμοδιότητα των Δικηγορικών Συλλόγων προς συζήτηση και απόφαση επί ζητημάτων γενικωτέρου ενδιαφέροντος αρκεί για την νομιμοποίηση από απόψεως εννόμου συμφέροντος του αιτούντος Δικηγορικού Συλλόγου προς άσκηση της υπό κρίση αιτήσεως προς ακύρωση πράξεως, η οποία δεν θίγει τα συμφέροντα των μελών του ως επαγγελματικής τάξεως, διότι, υπό την αντίθετη εκδοχή, η αίτηση ακυρώσεως θα μετέπιπτε σε καθαρώς λαϊκή αγωγή, η οποία δεν θεσμοθετείται από το Σύνταγμα και το νόμο (ΣτΕ 3608/1980 Ολομ., 2638/1980 Ολομ., 1051/1959 Ολομ.). Συνεπώς, ο αιτών Δικηγορικός Σύλλογος άνευ εννόμου συμφέροντος ζητεί την ακύρωση της προσβαλλομένης πράξεως και η κρινομένη αίτηση είναι απορριπτέα ως προς αυτόν ως απαράδεκτη.»

[31] Βλ Αντώνη Αργυρού «Το Ειδικό Μισθολόγιο των Δικαστών από την Δ΄ Αναθεώρηση του Συντάγματος στο «Μισθοδικείο» και στο Ν. 3691/2008» σε https://dikastis.blogspot.com/2011/03/36912008.html

[32] Βλ: «ΜΕΛΕΤΕΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΜΝΗΜΟΝΙΟΥ» , ΕΚΔΟΣΗ ΔΣΑ , 2013  και σε ΝοΒ  60(2012) 2641-2872

[33]  ΒΛ  :ΝΟΒ 2012/384, ΑΡΜ 2012/624 , ΕΔΚΑ 2012/516

[34] Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ), κρίνοντας επί υποθέσεως ελληνικού ενδιαφέροντος, απεφάνθη ότι δε συνιστά παραβίαση του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ και του δικαιώματος στην περιουσία η περικοπή αποδοχών κι επιδομάτων βάσει των ν. 3833/2010, 3845/2010 και 3847/2010, για την προστασία της εθνικής οικονομίας και την αντιμετώπιση της δημοσιονομικής κρίσης.

[35] Την ιδία τύχη είχε στο ΕΔΔΑ το Μνημόνιο Πορτογαλίας, Απόφαση  62235/12 και 57725/12 

[36] Βλ:  σε ΛΟΓΙΣΤΗΣ 2013/1193, ΠΕΙΡΝΟΜ 2013/218, ΑΡΜ 2013/1938, ΔΕΕ 2013/869)

[37] ΝΟΒ 2012/2060

[38] Βλ.https://www.enikos.gr/politics/556893/prokopis-pavlopoulos-o-dikigoros-einai-sylleitourgos-tis-dikaiosy (23 Ιάν 2018)

[39] Με την υπ' αριθμ. 11/1858 ιστορική απόφαση του, ο Άρειος Πάγος αντιμετώπισε την ευθύνη του δημοσίου σχετικά με την αποκατάσταση της ζημίας ενός πλοιοκτήτη, το πλοίο του οποίου είχε εμποδισθεί να αποπλεύσει, εξαιτίας ενός υπαλλήλου, ο οποίος επιδίωξε δωροδοκία.

[40] Αικ. Ρωξάνα, Εξελίξεις στα ζητήματα της αστικής ευθύνης του Κράτους στην πρόσφατη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, ΘΠΔΔ 2015, 1093.

[41] Σ.τ.Ε. 1038/2006 7μ., 3089/2009 7μ., 1629/2014 7μ., κατά τις οποίες προκύπτει αστική ευθύνη του Δημοσίου από την από μέρους της πολιτείας νομοθέτηση με τα αρμόδια όργανα αυτής ή από την παράλειψη των οργάνων αυτών να νομοθετήσουν, όταν από την νομοθέτηση ή την παράλειψή της γεννάται αντίθεση προς κανόνες δικαίου υπέρτερης τυπικής ισχύος και Βλ. ΣτΕ 1141/1999, ΝοΒ 49/2001, σελ. 110.

[42]  Βλ.ΑΠ 20/1929, σύμφωνα με την οποία η ευθύνη του κράτους κρίνεται με βάση τους κανόνες, όχι του ιδιωτικού, αλλά του δημοσίου δικαίου και . Π. Παυλόπουλου, Η αστική ευθύνη του Δημοσίου κατά τους κανόνες του Δημοσίου Δικαίου σε «Διοικητικό Δίκαιο», Εκδόσεις Αντώνη Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 2004.

[43] Αλλά και των νομίμων βλ. ΣτΕ 5504/2012.

[44] Βλ. ΟΔΗΓΊΑ 2014/104/ΕΕ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΫ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΊΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΊΟΥ της 26ης  Νοεμβρίου 2014 σχετικά με ορισμένους κανόνες που διέπουν τις αγωγές αποζημίωσης βάσει του εθνικού δικαίου για παραβάσεις των διατάξεων του δικαίου ανταγωνισμού των κρατών μελών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ν. 4529/2018.

[45] Βλ. ΟλΣτΕ 1501/2014, ΣτΕ 4988/2012, ΣτΕ 980/2002, ΟλΑΠ 40/1998, ΟλΑΠ 33/2002.

 

[46] Βλ. Ι. Μαθιουδάκη, Η κοινοτικού δικαίου αξίωση αστικής ευθύνης του Δημοσίου, ΔιΔικ 10 (1998),

[47]  Βλ. Α. Τσαμπάση, Το δίκαιο της αστικής ευθύνης του Δημοσίου ενώπιον των διοικητικών  δικαστηρίων, ΘΠΔΔ 2008

[48] Βλ..Ε Πρεβεδούρου, Ευθύνη του Δημοσίου από πράξεις οργάνων της δικαστικής λειτουργίας, Παρατηρήσεις σε ΣτΕ Ολ 1501/2014, ΘΠΔΔ 2014, 5, σελ. 412.

[49] Βλ.1) αναλυτικό  Σχόλιο της Ε. Πρεβεδούρου «Νομολογιακές εξελίξεις στο καθεστώς της αστικής ευθύνης του Δημοσίου: ΣτΕ Ολ 1501/2014 (ευθύνη από νόμιμες πράξεις, ευθύνη από πράξεις των οργάνων της δικαστικής εξουσίας)»σε http://www.prevedourou.gr. , 2) Σημείωση Ε. Γαληνού ΕΔΚΑ 2014/629) και 3) Σχόλιο Ε. Πρεβεδούρου Ευθύνη του Δημοσίου από πράξεις οργάνων της δικαστικής εξουσίας σε ΣτΕ Ολ 1501/2014, ΘΠΔΔ 5/2014, σ. 411

 

[50] βλ ΔΠρΑθ 20474/2018, 17ο Τμήμα – Δε συντρέχει ευθύνη του Ελληνικού Δημοσίου προς αποζημίωση από απορριπτική απόφαση του Αρείου Πάγου – Δεν υφίσταται υποχρέωση προδικαστικού ερωτήματος – Έννοια προδήλου σφάλματος δικαστικού λειτουργού. Απόφαση αλλοδαπού δικαστηρίου που καταδικάζει τον ηττημένο εναγόμενο (Ελληνικό Δημόσιο) να καταβάλει στον ενάγοντα υπέρμετρα δικαστικά έξοδα και, ειδικότερα, έξοδα τα οποία τελούν σε προφανή δυσαναλογία προς την αξία του αντικειμένου της δίκης και υπερβαίνουν κατά πολύ την εν λόγω αξία, δεν είναι προφανώς ανεκτή από την ελληνική δημόσια τάξη, δεδομένου και του ότι τα κράτη-μέλη παραμένουν, κατά κανόνα, ελεύθερα να καθορίσουν, σύμφωνα με τις εθνικές τους αντιλήψεις, τόσο την έννοια όσο και τις απαιτήσεις της δημόσιας τάξης. Συνεπώς, απόφαση ανωτάτου ελληνικού δικαστηρίου ( Άρειος Πάγος), που κρίνει το ανωτέρω, δεν αποτελεί κατάφωρη παραβίαση των άρθρων 34 σημείο 1 και 45 του Κανονισμού (ΕΚ) 44/2001 του Συμβουλίου, δηλαδή παραβίαση που να έχει πρόδηλο χαρακτήρα, προϋπόθεση που απαιτείται να συντρέχει, για να γεννηθεί, κατ’ ανάλογη εφαρμογή του άρθρου 105 του ΕισΝΑΚ, αστική ευθύνη του Ελληνικού Δημοσίου για αποζημίωση από πράξεις οργάνων της δικαστικής λειτουργίας, ούτε πάντως δημιουργεί σχετική υποχρέωση υποβολής προδικαστικού ερωτήματος στο ΔΕΕ.

[51] Περαιτέρω και συναφώς, για την ταυτότητα του νομικού λόγου, η ανωτέρω διάταξη είναι εφαρμοστέα και στην περίπτωση που οι πράξεις των οργάνων της δικαστικής λειτουργίας αφορούν την άσκηση των καθηκόντων τους ως μέλη Ανωτάτων Δικαστικών Συμβουλίων κατά τον Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 1756/1988 (ΦΕΚ 35 Α΄).

[52] Η νομολογία του οποίου είναι παγίως απορριπτική. από το 1929, που ιδρύθηκε και συγκροτήθηκε το ειδικό δικαστήριο αγωγών κακοδικίας, στη δικαιοδοσία του οποίου υπάγονται οι αγωγές κακοδικίας κατά όλων των δικαστών (τακτικής δικαιοσύνης, διοικητικής, ελεγκτικού συνέδριου) και εισαγγελέων, έχουν καταδικαστεί στη χώρα μας για κακοδικία μόνο δυο δικαστές», ΒΛ. Β. Χειρδαρη σε Ελευθεροτυπία, Σάββατο 11 Δεκεμβρίου 2010.

[53] ΒΛ. Αντώνης Αργυρός « Η δίκαιη ικανοποίηση λόγω υπερβάσεως της εύλογης διάρκειας της δίκης

(Ν. 4055/2012, 4239/2014)»Σακκουλας 2015